Quá trình đưa vải thiều Việt Nam vào thị trường Nhật Bản.

Quả vải có nhiều chất Axit folic có hiệu quả rất tốt cho những người thiếu máu, những phụ nữ trong thời kỳ thai nghén thiếu Axit folic có nguy cơ bị liệt dây thần kinh thì quả vải là loại hoa quả rất tốt cho phụ nữ mang thai. Quả vải có lượng vitamin C, Kali cũng rất tốt để phòng chống cảm mạo.

Tại Nhật Bản, quả Vải được Hiệp hội nhập khẩu hoa quả của Nhật Bản giới thiệu như là một loại quả có giá trị. Quả vải lần đầu tiên được du nhập vào đảo Izu Oshima Nhật Bản từ năm 1720, đến cuối thời kỳ Edo quả vải đã được đưa đến Kagoshima.

Hiện nay tại Nhật Bản, quả vải được nhập khẩu từ 5 quốc gia, trong đó nhập khẩu nhiều nhất từ Trung quốc khoảng 256 tấn (chiếm khoảng 60%), đứng thứ 2 là Đài Loan khoảng 127 tấn (chiếm khoảng 30%), đứng thứ 3 là Mexico là 29,7 tấn, đứng thứ 4 là Hoa Kỳ khoảng 1,3 tấn. Người Nhật Bản coi vải thiều là một loại quả quý do số lượng bán ra thị trường rất ít, được trồng chủ yếu tại Okinawa và Kagoshima (năm 2014 sản lượng đạt khoảng 13 tấn được trồng trên diện tích khoảng 11 ha, Kagoshima 8,2 tấn đạt 62%, Miyazaki đạt 3,6 tấn 27%, Okinawa đạt 1,5 tấn 11%).

Để giải bài toán đầu ra cho quả vải Việt Nam, đồng thời muốn đưa loại quả quý này đến với người tiêu dùng Nhật Bản, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) đã phối hợp với Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản (Bộ Công thương) cùng các cơ quan chức năng nghiên cứu quy trình và tiến hành các hoạt động xúc tiến thương mại để từng bước đưa loại quả này thâm nhập vào thị trường Nhật Bản.

Ngay từ năm 2014 Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT) đã bắt đầu quá trình tiến hành đàm phán với Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản nhằm xúc tiến mở cửa thị trường Nhật cho quả vải thiều Việt Nam. Nhiều thí nghiệm nghiêm ngặt đã được thực hiện để đảm bảo diệt trừ triệt để các loại vi sinh vật (là đối tượng kiểm dịch thực vật) có khả năng tồn tại trên quả vải. Sau đó với sự phối hợp của các cơ quan chức năng, trong các năm 2018 và 2019, các đối tác Nhật Bản đã về Bắc Giang tìm hiểu khả năng nhập khẩu quả vải thiều Lục Ngạn và giới thiệu công nghệ bảo quản vải tươi của Nhật Bản.

Vải thiều Việt Nam đã xuất hiện trên kệ hàng tại các siêu thị Nhật Bản.

Sau hơn 5 năm đàm phán giữa hai bên, vào tháng 12/2019, Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản gửi thư cho Cục BVTV thông báo chính thức mở cửa cho quả vải thiều Việt Nam xuất khẩu trực tiếp sang Nhật Bản kèm theo quy định về kiểm dịch thực vật nhập khẩu đối với vải thiều Việt Nam. Các yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả vải thiều Việt Nam xuất khẩu vào Nhật Bản bao gồm: Quả vải thiều phải được trồng tại các vườn được Cục BVTV kiểm tra, giám sát và cấp mã số vùng trồng, đáp ứng quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của Nhật Bản ; Lô quả vải xuất khẩu phải được đóng gói và xử lý xông hơi khử trùng bằng Methyl Bromide tại các cơ sở được Cục BVTV và Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật công nhận với liều lượng tối thiểu là 32g/m3 trong thời gian 02 giờ dưới sự giám sát của cán bộ kiểm dịch thực vật Việt Nam và Nhật Bản; Các lô quả vải thiều xuất khẩu phải kèm theo Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật do Cục BVTV cấp.

Do dịch Covid-19 bùng phát khiến chuyên gia nông nghiệp Nhật gặp khó khăn trong việc sang Việt Nam giám sát khâu đóng gói và xử lý xông hơi khử trùng. Thương vụ Việt Nam tại Nhật bản (Bộ Công thương) cùng với Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản đã tích cực trao đổi, phối hợp với Bộ Nông nghiệp của hai nước nhằm tìm cách tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho chuyên gia Nhật Bản sang Việt Nam vào ngày 03/6/2020.

Sau 02 tuần cách ly theo quy định của pháp luật Việt Nam, ngày 18/6 chuyên gia nông nghiệp Nhật phối hợp với các chuyên gia Việt Nam đã bắt đầu công tác giám sát khâu xử lý tại các cơ sở xử lý xông hơi khử trùng. Ngay trong ngày 18/6 đã có gần 5 tấn vải thiều được xử lý xông hơi và được chuyên gia Nhật xác nhận kết quả đạt chuẩn. Trong ngày 19/6, 01 tấn vải đầu tiên đã xuất đi Nhật bằng đường hàng không. Gần 4 tấn vải còn lại (trong tổng số 05 tấn của ngày 18/6) sẽ đi bằng đường biển. Dự kiến khoảng gần 200 tấn vải thiều tươi sẽ xuất khẩu thành công vào thị trường Nhật trong năm nay.

Hiện nay, Thương vụ Việt nam tại Nhật Bản đã và đang phối hợp với một số đầu mối nhập khẩu của Việt Nam như AEON, VIENT Corporation, Yufruit, Sunrise Farm… và đầu mối xuất khẩu của Việt Nam như Công ty Red Dragon, Chánh Thu, Ameii… để xúc tiến xuất khẩu các lô hàng vải thiều sang Nhật Bản trong vụ mùa năm nay.

Gia Khiêm