Sát nhập và thâu tóm: Nhìn nhận dưới góc độ pháp luật

Hình minh họa.

Luật Doanh nghiệp 2014 quy định việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập doanh nghiệp là một trong các hoạt động nhằm tổ chức, cơ cấu lại doanh nghiệp. Trong đó, hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp ở Việt Nam diễn ra hết sức sôi động trong thời gian gần đây, ngày càng phổ biến và trở thành xu thế tất yếu của mọi doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực nếu muốn đứng vững và phát triển trong thương trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Các thương vụ sáp nhập ngân hàng là minh chứng điển hình. Có thể kể tới như sự kiện đình đám Habubank nhập vào SHB; MDB (Ngân hàng TMCP phát triển Mê Công) sáp nhập vào Maritime Bank; SCB, FicomBank, TinnghiaBank sáp nhập làm một ngân hàng hay Sacombank và Southern Bank sáp nhập tạo nên một ngân hàng Sacombank lớn mạnh đứng thứ 5 tại Việt Nam chỉ sau 4 ngân hàng quốc doanh là Agribank, Vietcombank, Vietinbank và BIDV,…
Theo quy định của Luật Cạnh tranh 2004, sáp nhập, hợp nhất, mua lại doanh nghiệp là một trong các hoạt động tập trung kinh tế của doanh nghiệp. Tuy nhiên để hạn chế sự cạnh tranh không lành mạnh, mang mục đích tư lợi, gây lũng đoạn thị trường, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng, Điều 20 Luật Cạnh tranh 2004 quy định như sau: “Các doanh nghiệp tập trung kinh tế có thị phần kết hợp từ 30% đến 50% trên thị trường liên quan thì đại diện hợp pháp của các doanh nghiệp đó phải thông báo cho cơ quan quản lý cạnh tranh trước khi tiến hành tập trung kinh tế. Trường hợp thị phần kết hợp của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế thấp hơn 30% trên thị trường liên quan hoặc trường hợp doanh nghiệp sau khi thực hiện tập trung kinh tế vẫn thuộc loại doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định của pháp luật thì không phải thông báo”. Đại diện hợp pháp của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế thuộc diện phải thông báo chỉ được làm thủ tục tập trung kinh tế tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp sau khi được cơ quan quản lý cạnh tranh trả lời bằng văn bản về việc tập trung kinh tế không thuộc trường hợp bị cấm. Một ngoại lệ có thể kể tới trong thời gian qua là trong thương vụ thâu tóm Công ty cổ phần Thế giới số Trần Anh của Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới di động, tuy không thuộc trường hợp bị cấm theo Điều 18 Luật cạnh tranh 2004 và sức mạnh cạnh tranh thị trường của Thế giới di động tăng không đáng kể do trước đó doanh nghiệp này đã chiếm vị trí thống lĩnh với hơn 30% thị phần nhưng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng vẫn tiến hành giám sát nhằm kịp thời phát hiện và xử lý nếu Thế Giới Di Động lạm dụng vị trí thống lĩnh để thực hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Như vậy, pháp luật thừa nhận việc sáp nhập, hợp nhất các doanh nghiệp, tuy nhiên vẫn đưa ra những trường hợp hạn chế quyền này, trường hợp nào phải xin phép Cơ quan quản lý cạnh tranh, tránh trường hợp lách luật dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh. Đứng trước những cơ hội và thách thức trong thời buổi mở cửa thị trường và cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp, Luật Cạnh tranh 2004 cũng đã bộc lộ những hạn chế. Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật về hành vi cạnh tranh không lành mạnh càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết nhằm bảo vệ người tiêu dùng, sự vận hành ổn định của thị trường và tạo ra một hành lang pháp lý minh bạch cho thị trường mua bán, sáp nhập thương hiệu tại Việt Nam.

Hãng luật Anh Bằng