TS. Cấn Văn Lực: Thị trường Fintech cần được thay đổi về cách tiếp cận

Vào sáng ngày 16/4/2024, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cùng với Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia (NFSC) đã đồng tổ chức Hội thảo tham vấn ý kiến đối với Báo cáo “Thị trường tài chính Việt Nam 2023 và triển vọng 2024”. 

Phát biểu ở Hội thảo, Phó tổng giám đốc BIDV - ông Trần Phương cho biết, trong 2 năm 2022-2023, BIDV phối hợp với ADB tổ chức Hội thảo Báo cáo “Thị trường tài chính Việt Nam và triển vọng” và đã thu hút được sự quan tâm nhận về sự đánh giá cao của các cơ quan quản lý, các chuyên gia, tổ chức tài chính trong cũng như ngoài nước...

Với sự tham vấn và đóng góp của Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia (NFSC) thì Báo cáo thực sự là một kênh cung cấp thông tin hữu ích, khách quan, độc lập, khoa học cũng như toàn diện về thị trường tài chính Việt Nam. Song song với đó là giúp nhận diện được các cơ hội, thách thức nhằm đưa ra các phương án, giải pháp thúc đẩy phát triển thị trường tài chính Việt Nam một cách an toàn, lành mạnh, bền vững và hiệu quả.

Cũng theo báo cáo, kinh tế thế giới dự báo đi ngang hoặc là tăng trưởng chậm lại trong năm 2024 dù thương mại và đầu tư dần hồi phục, lạm phát toàn cầu tiếp tục giảm.

Đối với thị trường Việt Nam, nhóm nghiên cứu dự báo tăng trưởng GDP trong năm 2024 có thể đạt mức 6-6,5% (kịch bản cơ sở) với những động lực tăng trưởng hồi phục tốt hơn trong năm 2023, lạm phát tăng khoảng 3,4-3,8% còn trong mục tiêu là 4-4,5%. 

Năm 2024, thị trường tài chính sẽ tích cực hơn

Chia sẻ về những nội dung chính của báo cáo, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV - TS. Cấn Văn Lực nói rằng, thị trường tài chính Việt Nam trong năm 2023 hồi phục với các điểm sáng - tối đan xen tuy nhiên điểm sáng chi phối. Trong năm 2024, khu vực tài chính của Việt Nam được dự báo sẽ tích cực hơn. 

Chính sách tiền tệ cũng được dự báo theo hướng chủ động, linh hoạt và lãi suất duy trì ở mức thấp nhằm mục đích thúc đẩy tăng trưởng. Tỷ giá mặc dù còn chịu nhiều áp lực lớn trước khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) quyết định giảm lãi suất, tuy nhiên hạ nhiệt dần từ cuối quý I2/2024 với mức tăng khoảng 2,5%-3% trong năm 2024. 

Và cơ cấu cung ứng vốn của nền kinh tế trong năm 2024 cũng như các năm tiếp theo được kỳ vọng sẽ có thể chuyển dịch theo hướng tích cực hơn khi mà giảm dần tỷ trọng của các kênh tín dụng, tăng tỷ trọng qua kênh thị trường vốn cũng như đầu tư tư nhân. Thanh khoản thị trường cũng được kỳ vọng sẽ có sự cải thiện một cách tích cực. 

Ông Lực nhận định: “Tăng trưởng lợi nhuận của những định chế tài chính trong năm 2024 được dự đoán sẽ ở mức cao hơn so với năm 2023. Khung pháp lý cho thị trường tài chính cũng tiếp tục được hoàn thiện với thay đổi đáng quan tâm nhất đó là Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 cùng các luật quan trọng khác (Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản…) chính thức có hiệu lực từ đầu năm 2025 với nhiều điểm mới quan trọng. Ngoài ra, pháp lý cho thị trường chứng khoán cũng như thị trường bảo hiểm sẽ tiếp tục được hoàn thiện theo hướng thúc đẩy thị trường hoạt động một cách an toàn, bền vững và hướng đến mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2025”. 

Dù vậy thì theo TS. Cấn Văn Lực, thị trường tài chính trong năm 2024 vẫn còn một số vấn đề đáng quan tâm. Đầu tiên đó là câu chuyện nợ xấu vẫn còn đang gia tăng trong thời gian nửa đầu năm, tuy nhiên sẽ giảm dần cùng với đà hồi phục của nền kinh tế. Và nhu cầu cũng như khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế vẫn còn đang yếu, tuy nhiên tín dụng đang hồi phục và cả năm có thể tăng từ 14-15%. Tiếp đến là thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng như bất động sản hồi phục chậm, cần thời gian để chuyển biến một cách rõ nét hơn. Và việc tăng vốn điều lệ của những định chế tài chính vẫn đang là thách thức khi mà chính sách quản lý vốn Nhà nước ở doanh nghiệp chưa có sự đột phá. 

TS. Cấn Văn Lực cho biết: “Ngoài ra, quá trình chuyển đổi số và xu hướng tăng trưởng xanh, tài chính xanh đòi hỏi nguồn lực đầu tư và phát triển thể chế cũng như nguồn lực chất lượng cao. Rủi ro về công nghệ thông tin, an ninh mạng và an toàn thông tin, dữ liệu có xu hướng gia tăng... đã đặt ra yêu cầu mới cho cơ quan quản lý cũng như những bên tham gia thị trường”. 

Nêu giải pháp để có thể phát triển thị trường tài chính, TS. Cấn Văn Lực cho biết, cần phải đồng bộ phát triển thị trường tài chính cân bằng hơn, trong đó cần tập trung tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp để có thể giảm bớt được áp lực nguồn vốn trung - dài hạn cho hệ thống ngân hàng cũng như hiện thực hóa việc nâng hạng Thị trường chứng khoán (từ cận biên lên mới nổi) đúng theo kế hoạch đã đề ra. 

Song song với đó, cũng nên đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện thể chế quản lý và giám sát thị trường tài chính để có thể tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện tại cũng như là tận dụng xu hướng mới lẫn cơ hội mới trong tăng trưởng xanh, chuyển đổi năng lượng và tài chính xanh, chuyển đổi số, trong đó có Fintech. 

TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh: “Đồng thời cũng gia tăng nguồn lực cho các tổ chức tín dụng thông qua cho phép các tổ chức tín dụng có sở hữu Nhà nước được giữ lại cổ tức Nhà nước mỗi năm để tăng vốn; đẩy nhanh tiến độ cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, nhất là những yếu kém. Đồng thời cũng đẩy nhanh việc tháo gỡ pháp lý cho thị trường đất đai, bất động sản nhằm mục đích giải phóng nguồn lực, hỗ trợ xử lý nợ xấu nhằm lành mạnh hóa hệ thống. Sớm có hướng dẫn triển khai  Luật Các các tổ chức tín dụng sửa đổi cũng như phát triển tài chính xanh, các đạo luật quan trọng đã được ban hàng và nâng cao nhận thức, năng lực quản lý rủi ro, trong đó có rủi ro công nghệ thông tin cũng như an ninh mạng của các định chế tài chính; bình ổn thị trường vàng đúng theo kế hoạch, giải pháp đã đề ra trước đó”. 

Thị trường Fintech cần được thay đổi về cách tiếp cận

Cũng theo TS. Cấn Văn Lực, công nghệ tài chính (Fintech) ở trên thế giới cũng như Việt Nam đã và đang phát triển tương đối mạnh mẽ, tuy nhiên không đồng đều cũng như có cách hiểu và cách tiếp cận, quản lý là khác nhau. Phần lớn cách hiểu hiện nay về Fintech là theo nghĩa hẹp (các công ty Fintech) thay vì là hiểu theo nghĩa rộng (Fintech là phải đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực dịch vụ tài chính). Theo đó, để có thể quản lý Fintech, theo kinh nghiệm quốc tế cho thấy có 4 cách tiếp cận chính đó là Chờ đợi và quan sát; Thử nghiệm và học hỏi; Cơ chế thúc đẩy sáng tạo và Cải cách luật pháp.

TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh: “Các cách tiếp cận này đều có những ưu - nhược điểm riêng và cần phải có sự nghiên cứu, đánh giá một cách kỹ lưỡng để có thể vận dụng một cách phù hợp với mỗi quốc gia”. 

Ở thị trường Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực cho biết, Fintech vẫn chủ yếu được hiểu theo nghĩa hẹp với cách tiếp cận quản lý là chờ đợi và quan sát. Cũng trong thời gian gần đây, Chính phủ cùng các cơ quan quản lý đã dần chuyển sang cách tiếp cận một cách chủ động hơn để có thể hỗ trợ hoạt động Fintech cũng như quá trình chuyển đổi số của thị trường tài chính. 

Cũng trong thời gian sắp tới, theo Nhóm nghiên cứu, Việt Nam nên áp dụng cách tiếp cận thử nghiệm và học hỏi một cách rộng rãi hơn, tổng thể hơn đối với Fintech ở trên toàn thị trường tài chính chứ không chỉ ở trong lĩnh vực ngân hàng. Ngoài ra thì việc thành lập một cơ quan đầu mối quản lý (như một ủy ban quản lý cũng như giám sát liên ngành) nên được xem xét để có một mô hình quản lý về Fintech phù hợp hơn, đẩy mạnh giáo dục tài chính cũng như tăng cường quản lý rủi ro công nghệ tài chính lẫn an ninh mạng.

Bên cạnh đó, cần sớm hoàn thiện Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) đối với hoạt động Fintech ở trong lĩnh vực ngân hàng cũng như tiến tới mở rộng sang các lĩnh vực tài chính khác ví dụ như chứng khoán, bảo hiểm và quản lý quỹ. Song song với đó là tập trung thúc đẩy hoạt động của những trung tâm đổi mới sáng tạo, cân nhắc việc thành lập Hiệp hội Fintech tại Việt Nam.

Cùng với đó cần tiếp tục nâng cấp hạ tầng số, hạ tầng chính cũng như hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia cùng với năng lực quản lý rủi ro công nghệ thông tin và an toàn thông tin, dữ liệu.

Không những thế, cũng nên tăng cường đầu tư cho giáo dục tài chính nhằm mục đích nâng cao hiểu biết tài chính đối với người dân và nhà đầu tư. Kế tiếp là quan tâm đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong cả mảng tài chính, an ninh mạng và công nghệ số./.