Vụ bắt giữ Giám đốc Huawei: Mỹ – Trung thêm căng thẳng trong cạnh tranh toàn cầu

Việc bắt giữ Giám đốc tài chính của Huawei, Mạnh Vãn Chu vào ngày 1/12 đã diễn ra cùng ngày khi Mỹ và Trung Quốc thỏa thuận “ngừng bắn” 90 ngày. Các chuyên gia cho biết thời điểm bắt giữ có vẻ trùng hợp, bất chấp những cáo buộc từ Trung Quốc rằng đó là một vụ việc chính trị được dàn dựng nhằm mục đích giúp Tổng thống Donald Trump có thêm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán.

Nhưng trong khi vụ bắt giữ Mạnh Vãn Chu không xuất phát trực tiếp từ các cuộc đàm phán, nó khiến chúng trở nên phức tạp và nhạy cảm hơn. Nó cũng được ví như một lời nhắc nhở nghiêm túc về những thất vọng sâu sắc trong mối quan hệ của Washington với Bắc Kinh.

Vụ bắt giữ là một chỉ số khác cho thấy cái gọi là chiến tranh thương mại không phải chủ yếu nhắm vào thương mại, ông Robert Daly, giám đốc Viện Kissinger về Trung Quốc và Hoa Kỳ tại Trung tâm Woodrow Wilson cho biết. Thương mại là một khía cạnh của một cuộc cạnh tranh toàn cầu giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc về ảnh hưởng bao gồm các chiến lược kỹ thuật, kinh tế, tư tưởng và kỹ thuật.

Giám đốc tài chính tập đoàn Huawei Mạnh Vãn Chu. Ảnh: South China Morning Post.

Tại sao vụ việc quá phức tạp?

Thời điểm vụ bắt giữ ngay lập tức làm dấy lên nghi ngờ ở Bắc Kinh rằng Hoa Kỳ đã dàn xếp để tạo thêm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thương mại.

Kể từ sáng 30/11, cả Bộ Tư pháp và chính quyền Canada đều không công bố chi tiết về chuỗi sự kiện dẫn đến vụ bắt giữ. Hôm thứ Năm, cố vấn an ninh quốc gia John Bolton nói rằng ông biết trước kế hoạch của chính quyền Canada về cuộc bắt giữ này. Bolton nói rằng ông không biết liệu Tổng thống Mỹ D.Trump có biết trước hay không, nhưng The Washington Post cho biết Tổng thống đã biết về vụ bắt giữ sau bữa tối và rất tức giận về điều đó.

Nhưng có vẻ như thời điểm bắt giữ này là trùng hợp ngẫu nhiên, và không phải là một sự phối hợp được dàn dựng cẩn thận được thiết kế để ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán thương mại, cựu công tố viên của Bộ Tư pháp lâu năm Richard Serafini nói với CNBC hôm thứ Năm.

Việc Mạnh Vãn Chu bị giam giữ tại một sân bay, khiến tôi dường như thậm chí ít có khả năng rằng nó đã được phối hợp với các cuộc đàm phán thương mại, Serafini nói.

Mạnh Vãn Chu đã được lên kế hoạch để xuất hiện tại một tòa án Canada vào thứ Sáu để xét xử tại ngoại, nơi mà các cáo buộc chống lại cô dự kiến ​​sẽ được công khai lần đầu tiên.

Sau đó, Mạnh có thể sẽ đồng ý với việc đồng ý dẫn độ hoặc quyết định đối mặt với nó, Serafini nói. Giai đoạn khởi tố này sẽ diễn ra hoàn toàn tại một tòa án ở Canada, Serafini nói, và tòa án Canada sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng.

Trong thời gian đó, Serafini cho biết, có khả năng sẽ có những bước được người Canada thực hiện để đảm bảo rằng cô không thể rời khỏi đất nước.

Quá trình dẫn độ của Mạnh sẽ tách biệt với mọi cáo buộc mà cô phải đối mặt ở Hoa Kỳ, Serafini giải thích.

Nhưng ngay cả khi Trung Quốc công khai phản đối việc giam giữ ông Mạnh, một cách riêng tư, Bắc Kinh phải quyết định có nên buộc số phận của các cuộc đàm phán thương mại với số phận của một giám đốc tài chính của một công ty Trung Quốc hay không, ông Daly nói.

Trung Quốc có thể trì hoãn các cuộc đàm phán thương mại để bày tỏ sự không hài lòng, nhưng họ không thể thực hiện phương pháp đó lâu dài nếu muốn có một nghị quyết, ông nói.

Tại sao Mỹ tức giận về Huawei

Tại Washington, tin tức về vụ bắt giữ của Mạnh được chào đón bằng một chương trình hỗ trợ lưỡng đảng hiếm hoi, khi các thành viên của Quốc hội ở cả hai bên nhấn mạnh mối đe dọa mà họ nói Huawei và các đại gia viễn thông Trung Quốc khác đặt ra cho an ninh quốc gia Mỹ.

Huawei, nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới sau Samsung, khẳng định rằng họ không có quan hệ chính thức với chính phủ Trung Quốc và họ tuân thủ tất cả các luật pháp quốc tế và trong nước tại các quốc gia nơi họ hoạt động.

Nhưng các nhà phê bình lưu ý rằng người sáng lập công ty Ren Zhengfei, cha của Mạnh Wan Châu, đã dành phần đầu tiên của sự nghiệp là một sĩ quan trong quân đội Trung Quốc.

Rõ ràng là Nhà Trắng coi hành động của các công ty Trung Quốc như Huawei là một phần của vấn đề rộng lớn hơn.

Tổng thống Donald Trump tham gia buổi lễ chào mừng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 9 tháng 11 năm 2017 tại Bắc Kinh, Trung Quốc.

An ninh quốc gia, sức mạnh toàn cầu

Nhưng chiến lược của chính quyền Trump trong việc buộc các cuộc đàm phán thương mại đối với các vấn đề chiến lược lớn hơn, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh toàn cầu của Trung Quốc là một điều rủi ro, ông Daly nói.

Nhiều vấn đề như vụ bắt giữ Mạnh nhắc nhở các nhà lãnh đạo Trung Quốc – và nói rõ với người dân Trung Quốc – rằng sự cân bằng quyền lực là cốt lõi của sự tranh chấp.

Nhưng đó không phải là cách các quan chức chính quyền Trump hiện tại và trước đây nhìn thấy động thái này.

Hành động này đang kiểm tra một số trường hợp khác nhau và giải quyết một số vấn đề trên khắp thế giới cùng một lúc, ông Chris Garcia, cựu phó giám đốc của Bộ Thương mại dưới thời Trump.

Đây là một thông điệp mà chúng tôi dự định sẽ thi hành lệnh trừng phạt Iran; nó giải quyết những vấn đề an ninh quốc gia lớn mà chúng ta gặp phải với cách Trung Quốc cấu trúc các giao dịch viễn thông; và nếu nó mang lại cho chúng ta nhiều đòn bẩy hơn để phá vỡ các rào cản thương mại trong các ngành công nghiệp khác như nông nghiệp và sản xuất, thì đó đơn giản là một phần thưởng khác, ông Garcia Garcia nói với CNBC.

Thay vào đó, ông nói, đó là an ninh quốc gia, một thực tế đã được nhấn mạnh vào thứ năm bởi thực tế là quan chức Nhà Trắng duy nhất công khai giải quyết tình hình Huawei là Bolton, cố vấn an ninh quốc gia, người được coi là diều hâu đối với Iran và Trung Quốc .

Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC vào thứ Sáu, cố vấn kinh tế của Nhà Trắng, ông Larry Kudlow, nói: Hãy nhìn, chúng ta có những biện pháp trừng phạt đối với Iran chạy ngược lại chính sách của chúng ta. Tại sao chúng ta không nên thực thi điều đó? Nhưng ông cũng bày tỏ nghi ngờ rằng nó sẽ ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán thương mại.

Nhưng Trump đã lạc quan. Trong một tweet tối thứ Năm, ông đã lặp lại một tuyên bố lạc quan từ người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc trước đó trong ngày.

Duy Khánh

Lược dịch từ CNBC