Xây dựng kinh tế số: Trông người lại ngẫm đến ta

Singapore – quốc gia tiên phong trong ASEAN

Sáng kiến xây dựng quốc gia thông minh đã được Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long khởi động từ cuối năm 2014. Và quốc đảo Sư tử tham vọng sẽ sử dụng công nghệ để đạt được mục tiêu này.

Để thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi các công nghệ kỹ thuật số và thiết bị điện tử thông minh, Chính phủ Singapore đã xác định 5 dự án chiến lược quốc gia, bao gồm: Hệ thống nhận diện số quốc gia (cơ sở dữ liệu thống nhất lưu giữ thông tin công dân, được tích hợp với các hệ thống của chính phủ); thanh toán điện tử (cho phép mọi người thực hiện thanh toán đơn giản, nhanh chóng và an toàn); cảm biến thông minh quốc gia (triển khai các thiết bị cảm biến và thiết bị kết nối internet); giao thông đô thị thông minh (tận dụng dữ liệu và công nghệ kỹ thuật số, bao gồm trí tuệ nhân tạo và các phương tiện tự hành); Moments of Life (ứng dụng di động giúp chính phủ chuyển các dịch vụ phù hợp đến công dân một cách kịp thời).

Không chỉ dừng lại ở phạm vi quốc gia, Singapore còn tích cực trong việc phát triển nền kinh tế số tại khu vực. Với vai trò là Chủ tịch ASEAN năm 2018, một trong những yếu tố để Singapore được đánh giá cao vì đã mang lại một số thỏa thuận nhằm tiếp thêm sinh lực cho nền kinh tế kỹ thuật số. Trong đó phải nhắc đến thỏa thuận về Mạng lưới các thành phố thông minh ASEAN (ASCN).

ASCN được hình dung là một nền tảng hợp tác của các thành phố trên khắp ASEAN, cùng nhau hướng tới mục tiêu phát triển đô thị thông minh và bền vững. Bên cạnh đó, ASEAN tiếp tục triển khai Kế hoạch Tổng thể Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) tập trung vào vai trò ngày càng tăng của công nghệ kỹ thuật số trong thương mại và công nghiệp. Điều đó sẽ giúp ASEAN khai thác các cơ hội của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Dự kiến nền kinh tế kỹ thuật số trong thời đại 4.0 có thể giúp ASEAN tăng năng suất từ 216 tỷ USD đến 627 tỷ USD. Vì vậy, ASEAN buộc phải đưa nền kinh tế kỹ thuật số trở thành một trụ cột AEC mới để tận dụng tối đa các cơ hội có sẵn.

Việt Nam đã sẵn sàng?

“Trong thời buổi hội nhập hiện nay, với xu hướng “số hoá” mọi lĩnh vực, các DN Việt Nam không thể ngồi yên mà cần phải hòa mình vào dòng chảy để tạo bứt phá” – TS. Võ Trí Thành, chuyên gia kinh tế, nhận định. Cũng theo ông, các DN Việt Nam vẫn cần có thêm thời gian để nhập cuộc.

Một nghiên cứu của Trung tâm kinh doanh toàn cầu của Đại học Tufts (Mỹ) đã cho thấy hiện nay Việt Nam đang đứng ở vị trí 48/60 quốc gia có tốc độ chuyển đổi kinh tế số hóa nhanh trên thế giới, đồng thời đứng ở vị trí 22 về tốc độ phát triển số hóa. Những con số này đã chứng tỏ sự thay đổi lớn trong mô hình kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam.

Tuy nhiên, một khảo sát mới được Bộ Công thương thực hiện về mức độ sẵn sàng chuyển đổi số của các doanh nghiệp công nghiệp chỉ ra: có đến 61% doanh nghiệp đứng ngoài cuộc, số còn lại là bắt đầu chuẩn bị và đã sẵn sàng. Những thông tin lạc quan về tốc độ chuyển đổi số của doanh nghiệp Việt Nam phần lớn thuộc về các doanh nghiệp khối thương mại và dịch vụ.

Trong khi đó, một khảo sát của Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế cho thấy công nghệ số ở Việt Nam phát triển ở mức khá so với trung bình trong khu vực, số người dùng Internet đạt 67%; tỷ lệ dùng điện thoại đạt 153% (mức trung bình khu vực là 134%); tỷ lệ băng rộng di động mặt đất/100 dân đạt 39% (mức trung bình khu vực là 30%)…

Những năm gần đây, kinh tế Việt Nam đã liên tục đạt được những bước phát triển mạnh mẽ. Có được điều này là nhờ vào những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế, áp dụng những thành tựu của cách mạng công nghệ 4.0, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo trong thời đại kỷ nguyên số.

Tuy nhiên, phát triển kinh tế số tại Việt Nam hiện nay đang đối mặt với những thách thức lớn đến từ sự thiếu hụt nguồn lực; rào cản trong văn hóa doanh nghiệp và sự thiếu hụt các báo cáo, phân tích thông tin, tầm nhìn người lãnh đạo… Bên cạnh đó, chỉ số hạ tầng công nghệ số ở một số vùng còn thấp hơn mức trung bình của khu vực, như tỷ lệ sử dụng 4G; hạ tầng hỗ trợ tỷ lệ thanh toán online…

Có thể thấy Việt Nam đang sở hữu lợi thế về nguồn lực con người và sự ủng hộ của Chính phủ. Bởi vậy tạo ra làn sóng, động lực quốc gia về phát triển kinh tế số là hướng đi mà Việt Nam có thể đẩy mạnh phát triển kinh tế số hóa mạnh mẽ hơn nữa.

Bảo An