Xây dựng quốc gia thông minh – con đường đến với sự hùng cường

1. Ngày 1/10/2018, tại lễ trao giải cuộc thi toàn cầu về thành phố thông minh được tổ chức ở thủ đô London – Vương quốc Anh, nữ Viện sĩ, tiến sĩ, doanh nhân Việt Nam Nguyễn Thị Thanh Nhàn đã giành giải xuất sắc nhất ở hạng mục “Ý tưởng, mô hình và hệ thống tích hợp về quốc gia thông minh”.

Dù thuật ngữ “smart city”, thành phố thông minh hay cộng đồng thông minh xuất hiện trên thế giới từ những năm 1990 song đến nay vẫn chưa có một khái niệm thống nhất toàn cầu về thuật ngữ này. Theo thời gian, dưới sự tác động của biến đổi khí hậu, tình hình địa chính trị thế giới, cách mạng công nghiệp lần thứ 4 cũng như sự xuất hiện của các công nghệ mới mang tính đột phá, bài toán xây dựng và phát triển đô thị thông minh ngày càng được mở rộng và các định nghĩa về đô thị thông minh ngày càng trở nên hội tụ hơn. Đến nay, nói một cách đơn giản, phổ biến nhất, có thể hiểu đô thị thông minh là mô hình thành phố ứng dụng công nghệ thông tin-truyền thông để nâng cao chất lượng và khả năng hoạt động của các dịch vụ đô thị như năng lượng, chiếu sáng, cấp thoát nước, giao thông cũng như nhiều tiện ích khác v.v. nhằm phục vụ cho mục tiêu giảm thiểu tiêu hao tài nguyên, tránh hao phí và cắt giảm chi phí nói chung. Mục tiêu bao trùm của đô thị thông minh là nâng cao chất lượng cuộc sống của cư dân tại đó thông qua các nền tảng công nghệ cao.

Tại cuộc thi toàn cầu về thành phố thông minh nói trên, dự án quốc gia thông minh của Việt Nam thuyết phục được ban giám khảo, vì giải quyết được vấn đề đang tồn tại trong việc ứng dụng tất cả các mô hình thành phố thông minh trên thế giới, đó là sự đơn lẻ, thiếu kết nối tổng thể, thiếu toàn diện. Dự án Việt Nam đã thể hiện được quy mô kết nối đồng bộ từ các cơ quan trung ương, tới các bộ, ngành, các thành phố và thậm chí tới cả các cấp cơ sở như: trường học, bệnh viện, doanh nghiệp.

2. Trên thế giới, nhiều nơi đã coi việc xây dựng các thành phố thông minh là một động lực cho sự tăng trưởng. Thành phố thông minh, quốc gia thông minh, là mô hình tất yếu của tương lai.

Tại Mỹ, theo Liên đoàn các Thành phố Liên bang (NLC), có tới 66% thành phố cho biết đang đầu tư vào các công nghệ phục vụ xây dựng đô thị thông minh và 25% trong số những nơi chưa có bất cứ kinh nghiệm gì đang nghiên cứu làm thế nào để phát triển đô thị thông minh. Tại châu Âu, năm 2012, Ủy ban châu Âu (EC) đã công bố sáng kiến mang tên European Innovation Partnership on Smart Cities and Communities (EIP-SCC). Thông qua sáng kiến này, có 78 thành phố tại châu Âu đã bắt tay vào quá trình phát triển đô thị thông minh.

Còn tại ASEAN – ở thời điểm hiện tại, một số quốc gia trong khu vực đã sở hữu những thành tựu nhất định trong quá trình xây dựng đô thị thông minh. Năm 2017, theo bảng xếp hạng 100 đô thị thông minh trên thế giới được EasyPark Group – một công ty tiên phong trong phát triển đô thị thông minh thực hiện, Singapore là thành phố được xếp ở vị trí thứ 2, còn thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia đứng ở hạng 84.

3. Trên thực tế, tháng 4/2018, tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 32 tại Singapore, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã thông báo Việt Nam cử 3 thành phố hàng đầu là Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng tham gia sáng kiến Mạng lưới Thành phố Thông minh ASEAN.

Tháng 8/2018, Thủ tướng đã phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 – 2025 và định hướng đến năm 2030. Theo đó, mục tiêu phát triển đô thị thông minh bền vững ở Việt Nam hướng tới tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, khai thác, phát huy các tiềm năng, lợi thế, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực; khai thác tối ưu hiệu quả tài nguyên, con người, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Thực hiện đề án, Chính phủ và các thành phố Hà Nội, Đà Nẵng, TP.Hồ Chí Minh đã tích cực nghiên cứu, hợp tác với các doanh nghiệp có nhiều đóng góp về xây dựng thành phố thông minh trên thế giới. Có thể kể đến dự án đô thị thông minh trục Nhật Tân – Nội Bài, được hợp tác xây dựng với một tập đoàn của Nhật Bản. Dự án sẽ được xây dựng đồng bộ trên diện tích khoảng 272 hecta. Sau khi hoàn thành, thành phố dự kiến sẽ hội tụ nhiều nền tảng công nghệ đang được áp dụng tại những khu đô thị hiện đại ở Nhật như điện năng lượng mặt trời, xe buýt tự lái, hệ thống điều hòa không khí tổng thích hợp với khí hậu Hà Nội v.v..

Có thể thấy, cùng với những nỗ lực hành động từ Trung ương đến địa phương và việc Việt Nam đạt giải “Ý tưởng và mô hình quốc gia thông minh xuất sắc nhất” tại một giải thưởng uy tín toàn cầu là lời khẳng định cho việc chúng ta có đủ cơ sở lí thuyết và cơ sở thực tế để sẵn sàng cho con đường xây dựng các thành phố thông minh – quốc gia thông minh. Và đó cũng là con đường cả dân tộc ta đã cùng lựa chọn như lời Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại bài phát biểu tham dự Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam thường niên (VBF) 2018: “Việt Nam không tham vọng là người giỏi nhất toàn cầu nhưng dân tộc Việt Nam có khát vọng mãnh liệt trở thành quốc gia hùng cường không kém bất kỳ quốc gia nào trên thế giới”.

Minh Sơn