Công nghệ số, dữ liệu số góp phần quan trọng xây dựng thành phố thông minh

Định hướng phát triển đô thị thông minh

Năm 2023 được xác định là Năm Dữ liệu số quốc gia. Việc tạo lập được mô hình thu thập, kết nối, dữ liệu đảm bản an toàn thông tin, khai thác dữ liệu phục vụ xây dựng chiến lược, vận hành và ra quyết định trong quản lý điều hành đô thị là mối quan tâm của tất cả các chính quyền trung ương và địa phương.

Đô thị thông minh - xu hướng phát triển tương lai. (Ảnh minh họa)

Sau 5 năm triển khai Quyết định số 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030, Việt Nam đã có 48/63 tỉnh, thành phố đang triển khai đề án phát triển đô thị thông minh. hơn 40 địa phương đã triển khai IOC cấp tỉnh, và gần 100 IOC cấp huyện.

Các đô thị hiện tại triển khai phát triển hệ thống IOC và các tiện ích đô thị thông minh, dịch vụ thông minh, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giao thông (giám sát trật tự, an toàn giao thông), y tế thông minh, giáo dục thông minh, phát triển các ứng dụng cảnh báo.

Tại Hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á 2023, để triển khai đề án Phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam, theo Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA), có thể phát triển theo 3 xu hướng. Bao gồm: Thứ nhất, là xây dựng thành phố thông minh hướng trọng tâm vào người dân và doanh nghiệp. Tại đó, người dân và doanh nghiệp không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà là thành phần quan trọng, tham gia vào hệ thống kết nối, đô thị thông minh của các thành phố.

Theo đó, ví dụ từ TP. Đà Nẵng, 70 camera thông minh không chỉ quan trắc, phát hiện mà còn cho phép người dân cùng giám sát, báo cáo khi phát hiện vấn đề. Hệ thống kết hợp với 66 trạm quan trắc tự động, 15 hệ thống lấy mẫu nước thải tự động, giúp xử lý hiệu quả nhiều vấn đề ô nhiễm môi trường của thành phố. Giải pháp trên đã góp phần rất tích cực giải quyết nhiều vấn đề xã hội của tỉnh và thành phố trong các lĩnh vực giao thông, môi trường, y tế, giáo dục...

Xu hướng thứ hai là xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất - Bộ não của Đô thị thông minh. Theo đó, chính quyền đô thị trong khu vực và thế giới đang hướng tới xây dựng, chuẩn hóa hạ tầng dữ liệu số thống nhất và xuyên suốt với: Hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng số, kiến trúc dữ liệu hoàn chỉnh; Danh mục và tiêu chuẩn kết nối được chuẩn hóa; Cơ chế thu thập, khai thác dữ liệu minh bạch, hiệu quả.

Xu hướng thứ ba là phát triển các khu công nghiệp thông minh với hệ thống nhà xưởng có hệ thống quan sát 3D, các dịch vụ công nghệ, hệ thống điện mặt trời, quan trắc môi trường… sẵn sàng phục vụ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Công nghệ là nền tảng xây dựng thành phố thông minh, phát triển bền vững

Phát biểu tại Hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á 2023, ông Trương Gia Bình - Chủ tịch Hội đồng Sáng lập VINASA, cho biết: "Hiện nay, các doanh nghiệp công nghệ đang nỗ lực hết mình đồng hành với các tỉnh, thành phố trong định hướng, quy hoạch và xây dựng thành phố thông minh. Họ đã và đang sáng tạo, đưa những giải pháp tiên tiến nhất, hiệu quả nhất như AI, IoT, Bản đồ số 3D… giúp thông minh hóa công tác quản lý, điều hành các sở, ngành, các khu đô thị, các khu công nghiệp trên cả nước, và đang hướng tới các bài toán quản trị, khai thác dữ liệu số".

Ví dụ như tập đoàn Viettel, VNPT đã hợp tác với 45 tỉnh, xây dựng 36 IOC cấp tỉnh, và 45 IOC cấp huyện. Viettel đã khai trương IOC cho hơn 30 địa phương. FPT cũng đang nỗ lực tư vấn cho các thành phố đưa tính thông minh và hạt nhân AI vào trong quy hoạch, phát triển đô thị. Tuy nhiên, xây dựng đô thị thông minh tại Việt Nam gặp rất nhiều thách thức. Thách thức lớn nhất là hành lang pháp lý thiếu rõ ràng, chưa thuận lợi cho hợp tác công tư đặc biệt các thủ tục liên quan đến: đầu tư, đấu thầu, thuê dịch vụ công nghệ thông tin (CNTT). Thêm vào đó, các đô thị chưa chú trọng quy hoạch thông minh, thông minh hóa các hạ tầng cơ bản, thiết yếu. Ông Bình cho hay.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng chia sẻ: "Phát triển đô thị thông minh chính là thực hiện chuyển đổi số trong phạm vi, quy mô của đô thị nhưng tập trung vào việc giải quyết các vấn đề lớn của đô thị bao gồm giao thông, môi trường, năng lượng, xử lý rác thải, bảo đảm an ninh, trật tự đô thị,... Và để đạt được những nội dung này một cách bài bản thì các yếu tố thông minh phải được xác định, tính toán và đưa vào ngay từ khi quy hoạch đô thị, thành phố".

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng

Thứ trưởng cho biết, việc phát triển đô thị thông minh chính là xây dựng một phương thức phát triển và vận hành đô thị hiện đại, hiệu quả dựa trên việc ứng dụng các công nghệ có tính đổi mới, sáng tạo, không phải một tập hợp rời rạc các hệ thống, ứng dụng của các cơ quan chuyên môn do các vấn đề trong đô thị có quan hệ chặt chẽ với nhau. Các địa phương phải bảo đảm gắn kết chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số tại địa phương, không tách rời, không trùng lặp, tất cả đều hướng đến mục tiêu lấy người dân làm trung tâm.

"Người dân vừa là đối tượng phục vụ, vừa là chủ thể tham gia thông qua các hình thức đầu tư xã hội hóa. Các đơn vị liên quan cần coi hạ tầng thông tin đô thị, hạ tầng số và đặc biệt là hạ tầng dữ liệu như một hạ tầng thiết yếu của đô thị, là nền tảng để thông minh hóa các hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng kinh tế - xã hội", Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng nhấn mạnh.

TP. Hà Nội và bài toán xây dựng thành phố thông minh xứng tầm khu vực

Hà Nội là trái tim của đất nước, là trung tâm chính trị, vì vậy đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phát triển của quốc gia. Hà Nội đang có vị thế lớn và đứng trước nhiều cơ hội khi là Thủ đô của nước Việt Nam mới. Hà Nội cần cung cấp không gian rộng mở cho cộng đồng doanh nghiệp công nghệ thông tin sáng tạo, phát triển, để chung tay, đồng hành cùng thành phố trong nhiệm vụ đổi mới sáng tạo, phát triển đô thị bền vững.

Hiện nay, Hà Nội đang chịu áp lực lớn giải bài toán xây dựng thành phố thông minh để phát triển kinh tế - xã hội xứng tầm Thủ đô. Trong khi thành phố phải đối mặt với những thách thức không nhỏ như: Dân số đông, gia tăng cơ học một cách nhanh chóng; Những vấn đề bất cập do hạ tầng giao thông chưa kịp phát triển để đáp ứng tốc độ đô thị hóa; Ô nhiễm môi trường và các vấn đề liên quan đến cấp/thoát nước, xử lý ngập nước…

Theo báo cáo từ Sở Thông tin và Truyền thông, Hà Nội đang cần giải quyết rất nhiều bài toán liên quan đến dữ liệu số: Dữ liệu thì vừa thiếu, vừa thừa; khai thác dữ liệu khó khăn, chưa có chuẩn kết nối, độ chính xác chưa cao, mô hình thông tin, chiến lược dữ liệu cũng cần được chú trọng đầu tư bài bản hơn. Đây chính là nhiệm vụ cấp thiết trong thời gian tới, trước khi triển khai các giải pháp về phân tích, hỗ trợ quản lý điều hành và xa hơn là khai thác dữ liệu để tạo ra những giá trị kinh tế - xã hội mới.

Tại Hội nghị, Chủ tịch Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh chia sẻ: "Đối với Hà Nội, thành phố lựa chọn cách tiếp cận "Xây dựng Thành phố thông minh" bền vững, hành động thực chất vì lợi ích chung trước mắt và vì trách nhiệm mang lại sự lựa chọn tốt nhất cho tương lai. Đặc tính "bền vững" của thành phố sẽ được thể hiện thông qua những lựa chọn "thông minh", giải pháp "thông minh", công nghệ "thông minh".

Trước những biến chuyển không ngừng của khoa học, công nghệ, đặc biệt là các ứng dụng công nghệ số và công nghệ khai phá dữ liệu ngày càng hiện diện sâu rộng trong mọi mặt đời sống, Chủ tịch Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh kỳ vọng thông qua Hội nghị thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á 2023 với những ý kiến của các chuyên gia, diễn giả sẽ mang đến những giá trị hữu ích giúp Hà Nội hiện thực hóa mục tiêu xây dựng thủ đô xanh, an toàn, phát triển nhanh, bao trùm, bền vững./.