Doanh nhân Việt Nam phát triển cùng kinh tế số

Jeff Bezos là người sáng lập Amazon, bắt đầu sự nghiệp của mình từ một cửa hàng bán sách trực tuyến vào năm 1994. Ban đầu, Amazon chỉ là một trang web nhỏ bán sách qua mạng, nhưng với tầm nhìn về tiềm năng của internet và thương mại điện tử, Bezos đã mở rộng các sản phẩm bán lẻ và dịch vụ của Amazon, biến nó thành một nền tảng thương mại điện tử khổng lồ.

Bezos bắt đầu từ việc bán sách trực tuyến - một công việc mà ai cũng có thể hiểu. Nhưng nhờ tận dụng công nghệ, ông đã phát triển Amazon trở thành một "siêu thị trực tuyến", nơi mọi người có thể mua đủ thứ từ quần áo, đồ điện tử, cho đến thực phẩm. Giờ đây, Amazon không chỉ bán hàng hóa, mà còn cung cấp dịch vụ điện toán đám mây (AWS) và cả giải trí qua nền tảng Amazon Prime Video. Và Bezos trở thành một trong những tỷ phú giàu nhất thế gới. Ai trong chúng ta cũng từng mua hàng online và câu chuyện của Bezos cho thấy chỉ cần một ý tưởng đơn giản như bán sách cũng có thể thành công nếu chúng ta biết tận dụng internet và công nghệ số.

Shopee là một nền tảng thương mại điện tử thuộc sở hữu của Sea Group, công ty mẹ của Shopee do Forrest Li sáng lập (trụ sở chính ở Singapore), được ra mắt tại Việt Nam vào năm 2016. Từ khi ra mắt, Shopee đã nhanh chóng trở thành một trong những nền tảng mua sắm trực tuyến hàng đầu tại Việt Nam.

Shopee tập trung mạnh vào ứng dụng di động, nơi người dùng có thể dễ dàng mua sắm, thanh toán và theo dõi đơn hàng ngay trên điện thoại. Điều này phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại, khi mà phần lớn người tiêu dùng Việt Nam sử dụng smartphone để truy cập internet. Shopee hỗ trợ cả mô hình khách hàng bán cho khách hàng (C2C) và doanh nghiệp bán cho khách hàng (B2C), giúp mở rộng phạm vi kinh doanh cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Shopee đã phát triển hệ thống thanh toán và giao nhận tích hợp, giúp người tiêu dùng dễ dàng thanh toán trực tuyến và nhận hàng tận nhà. Điều này tăng cường sự tin tưởng và tiện lợi cho người dùng.

Năm 2022, Shopee đạt được vị trí số 1 về lượng truy cập trong số các trang thương mại điện tử tại Việt Nam, với hơn 80 triệu lượt truy cập hàng tháng. Shopee đã vượt qua nhiều đối thủ nặng ký như Lazada và Tiki, trở thành nền tảng thương mại điện tử được người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng nhất.

Shopee là một ví dụ điển hình về sự thành công của doanh nghiệp trong kinh tế số, nhờ tận dụng tốt công nghệ và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Việt Nam.

Trên đây là hai ví dụ cụ thể cho thấy kinh tế số thật sự là một cuộc cách mạng. Nó có thể mang lại thành công và sự phát triển đột biến cho các doanh nhân và doanh nghiệp.

Vậy kinh tế số là gì? Kinh tế số là một hệ sinh thái bao gồm tất cả các hoạt động kinh tế được tạo ra và vận hành trên nền tảng công nghệ số. Nó bao gồm việc sử dụng các công nghệ như internet, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI), big data và blockchain để cải thiện, đổi mới các mô hình kinh doanh truyền thống, hoặc tạo ra những mô hình kinh doanh hoàn toàn mới.

Công nghệ số là yếu tố cốt lõi của kinh tế số. Đó là internet, trí tuệ nhân tạo (AI), và các ứng dụng kỹ thuật số khác, giúp cải thiện quy trình kinh doanh, tối ưu hóa hiệu quả và đưa ra các sản phẩm và dịch vụ mới.

Ba trụ cột chính của kinh tế số là:

1. Thương mại điện tử (e-commerce): Các hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ trực tuyến, nơi người tiêu dùng và doanh nghiệp có thể thực hiện giao dịch qua mạng.

2. Công nghệ tài chính (fintech): Ứng dụng các công nghệ số trong lĩnh vực tài chính như ví điện tử, thanh toán di động, hay các ứng dụng cho vay trực tuyến.

3. Công nghiệp số: Sự chuyển đổi và số hóa quy trình sản xuất, kinh doanh nhờ vào việc áp dụng công nghệ tiên tiến như IoT (Internet vạn vật) và trí tuệ nhân tạo trong các ngành công nghiệp.

Dữ liệu là tài sản quan trọng trong nền kinh tế số. Các doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu người dùng và thông tin kinh doanh để đưa ra các quyết định thông minh và cá nhân hóa dịch vụ cho khách hàng.

Kinh tế số không bị giới hạn bởi biên giới địa lý, mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp và người tiêu dùng toàn cầu, giúp kết nối và giao thương dễ dàng hơn.

Khi bạn mua sắm qua Shopee hoặc Lazada, bạn đang tham gia vào thương mại điện tử – một phần của kinh tế số. Khi sử dụng ví điện tử Momo để thanh toán hóa đơn, bạn đang trải nghiệm công nghệ tài chính (fintech). Các doanh nghiệp áp dụng robot tự động hóa trong nhà máy sản xuất cũng là một phần của công nghiệp số.

Kinh tế số đang làm thay đổi cách chúng ta kinh doanh, tương tác và tiêu dùng, mang lại sự tiện lợi và mở ra nhiều cơ hội hơn cho mọi người.

Nhận thức về kinh tế số là vô cùng quan trọng đối với các doanh nhân trong thời đại ngày nay, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và thành công của doanh nghiệp

Kinh tế số đã thay đổi cơ bản cách thức các doanh nghiệp vận hành, từ quy trình sản xuất đến bán hàng và tiếp thị. Trong bối cảnh này, các doanh nhân cần nhận thức sâu sắc về tác động của công nghệ số để tối ưu hóa quy trình kinh doanh, giúp doanh nghiệp tăng hiệu suất và giảm chi phí. Những công cụ số như quản lý chuỗi cung ứng trực tuyến, tự động hóa quy trình và phân tích dữ liệu lớn giúp doanh nghiệp cạnh tranh hiệu quả hơn trên thị trường toàn cầu.

Ngày càng nhiều người tiêu dùng mua sắm và tìm kiếm dịch vụ trực tuyến, đặc biệt là qua các nền tảng thương mại điện tử và ứng dụng di động. Nếu các doanh nhân không nhận thức được tầm quan trọng của kinh tế số, họ sẽ không thể tiếp cận đối tượng khách hàng trực tuyến rộng lớn và ngày càng quan trọng. Theo một báo cáo của Google và Temasek, thương mại điện tử ở Đông Nam Á được dự đoán sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt đến 300 tỷ USD vào năm 2025. Do đó, nhận thức về xu hướng này là yếu tố sống còn.

Doanh nghiệp hiện nay không chỉ cạnh tranh về sản phẩm và dịch vụ, mà còn cạnh tranh về cách sử dụng công nghệ số. Những doanh nhân thành công phải nhận ra rằng việc áp dụng các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây và blockchain có thể mang lại lợi thế cạnh tranh quan trọng. Ví dụ, các doanh nghiệp như Amazon và Alibaba đã dẫn đầu trong việc sử dụng dữ liệu người dùng để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đưa ra các quyết định chiến lược dựa trên dữ liệu.

Kinh tế số đòi hỏi các doanh nhân phải liên tục đổi mới để bắt kịp với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ. Nhận thức về kinh tế số giúp các doanh nhân nhận ra cơ hội đổi mới, từ việc tung ra sản phẩm mới, thay đổi mô hình kinh doanh cho đến việc mở rộng thị trường. Netflix, ban đầu chỉ là một dịch vụ cho thuê DVD, đã chuyển mình mạnh mẽ thành một nền tảng phát trực tuyến toàn cầu nhờ nắm bắt cơ hội từ công nghệ số.

Kinh tế số đã mở ra vô số mô hình kinh doanh mới, như nền kinh tế chia sẻ (Uber, Airbnb), thương mại trực tuyến (Shopee, Lazada), và dịch vụ kỹ thuật số (Spotify, Netflix). Doanh nhân cần hiểu rõ và sẵn sàng khai thác các mô hình này để tiếp tục tồn tại và phát triển. Shopee, chẳng hạn, đã tạo ra một nền tảng mua sắm trực tuyến phổ biến, tận dụng sự tiện lợi của công nghệ số để xây dựng một đế chế thương mại điện tử tại Đông Nam Á.

Nhận thức về kinh tế số không chỉ giúp các doanh nhân thích nghi với thời đại mới, mà còn giúp họ tận dụng công nghệ để phát triển doanh nghiệp, tăng cường cạnh tranh, và mở ra những cơ hội mới trong một môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng.

Để thích ứng với kinh tế số, các doanh nhân Việt Nam cần triển khai các công việc sau đây:

1. Cập nhật liên tục về các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, dữ liệu lớn (big data) và điện toán đám mây. Điều này giúp họ hiểu được cách ứng dụng công nghệ vào cải tiến quy trình và tăng cường hiệu quả kinh doanh.

2. Chuyển đổi số trong doanh nghiệp. Chuyển đổi số là quá trình áp dụng các công nghệ số vào tất cả các hoạt động của doanh nghiệp. Đối với doanh nhân Việt Nam, điều này bao gồm: Tự động hóa quy trình làm việc (Giảm thiểu các công việc thủ công thông qua phần mềm quản lý); Áp dụng thương mại điện tử (Xây dựng nền tảng bán hàng trực tuyến và cải tiến quy trình thanh toán trực tuyến); Tích hợp dữ liệu (Sử dụng dữ liệu để đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả hơn).

3. Đầu tư vào nhân lực số. (Nhân lực có kiến thức về công nghệ số là yếu tố then chốt để doanh nghiệp phát triển bền vững trong kỷ nguyên số). Doanh nhân cần: Đào tạo nhân viên (Tạo điều kiện để nhân viên tiếp cận và làm chủ các kỹ năng số như phân tích dữ liệu, tiếp thị số (digital marketing) và lập trình cơ bản); Thu hút nhân tài (Tuyển dụng những nhân sự có kỹ năng về công nghệ thông tin và các lĩnh vực số hóa để dẫn dắt quá trình chuyển đổi).

4. Xây dựng chiến lược kinh doanh linh hoạt. Kinh tế số đòi hỏi doanh nhân phải có tầm nhìn dài hạn và chiến lược thích ứng nhanh. Các doanh nhân cần: Tối ưu hóa kênh phân phối số (Không chỉ tập trung vào bán hàng truyền thống, doanh nhân cần mở rộng sự hiện diện trực tuyến và phát triển các kênh thương mại điện tử); Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng (Sử dụng công nghệ và dữ liệu để hiểu rõ hơn nhu cầu của khách hàng và cá nhân hóa sản phẩm, dịch vụ cho từng đối tượng).

5. Đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin. Với sự phát triển của kinh tế số, vấn đề an ninh mạng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các doanh nhân cần: Đầu tư vào hệ thống bảo mật (Đảm bảo các dữ liệu quan trọng của khách hàng và doanh nghiệp được bảo vệ tốt); Nâng cao nhận thức về rủi ro an ninh (Đào tạo nhân viên và bản thân về các mối đe dọa trực tuyến như tấn công mạng và lừa đảo).

6. Hợp tác với các startup và công ty công nghệ. Doanh nhân có thể hợp tác với các startup công nghệ để tận dụng những giải pháp đổi mới và giúp tăng tốc quá trình chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

7. Tiếp cận vốn đầu tư cho công nghệ số. Doanh nhân Việt Nam cần tiếp cận các nguồn vốn và hỗ trợ tài chính để đầu tư vào hạ tầng công nghệ số và đào tạo nhân lực, thông qua các quỹ phát triển, hỗ trợ từ Chính phủ hoặc các đối tác chiến lược.

8. Phát triển hệ sinh thái kinh doanh số. Thay vì chỉ làm một phần của chuỗi giá trị, doanh nhân cần phát triển hệ sinh thái kinh doanh bao gồm các dịch vụ hỗ trợ khách hàng, vận hành thông qua các nền tảng số để gia tăng giá trị cho sản phẩm và dịch vụ.

Tóm lại, để tồn tại và phát triển trong thời đại kinh tế số, doanh nhân Việt Nam không chỉ cần chuyển đổi mô hình kinh doanh mà còn phải đầu tư vào công nghệ, con người và xây dựng một chiến lược linh hoạt nhằm nắm bắt cơ hội từ cuộc cách mạng số./.