Doanh nghiệp có phương án gì trong hoạt động tái chế rác thải?

Rác thải gây tác hại to lớn đến hoạt động sản xuất và môi trường

Rác thải, đặc biệt là chất thải hữu cơ, khi không được xử lý đúng cách có thể tạo ra khí metan (CH₄), một trong những loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh mẽ hơn cả CO₂. Phân loại và xử lý rác hữu cơ giúp giảm phát thải khí nhà kính, đóng góp vào nỗ lực giảm thiểu biến đổi khí hậu, là một trụ cột của chuyển đổi xanh.

Chính sách phân loại rác tại nguồn không chỉ là một biện pháp kỹ thuật, mà còn nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân về bảo vệ môi trường. Khi bắt đầu có thói quen phân loại rác, họ sẽ ý thức hơn về tác động của hoạt động hằng ngày đến môi trường, từ đó lựa chọn tiêu dùng xanh hơn.

Phân loại rác là tiền đề xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn, trong đó tài nguyên được tái sử dụng, tái chế nhiều lần thay vì bị lãng phí. Điều này không chỉ giảm thiểu sử dụng nguyên liệu thô mới, mà còn giúp phát triển các ngành công nghiệp liên quan đến tái chế, chế biến rác thải, tạo ra các cơ hội kinh tế xanh, bền vững.

Chính sách này góp phần thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam, đặc biệt là các mục tiêu trong Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu cũng như các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên hợp quốc; phù hợp với chiến lược chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp và phát triển bền vững mà Việt Nam đang theo đuổi.

Doanh nghiệp nâng cao việc phân loại rác thải tại nguồn

Sở hữu công nghệ tiên tiến đến từ Châu Âu nhưng dây chuyền tái chế chai nhựa của Công ty CP Nhựa tái chế DUYTAN (DTR) có tỷ lệ hao hụt lên đến 35-40%, cao gấp đôi so với các quốc gia Châu Âu.

Tại sự kiện GEFE 2024, Ông Lê Anh, Giám đốc phát triển bền vững của DTR lý giải, điều này xuất phát từ việc rác thải hiện nay chưa được phân loại tại nguồn. Do đó, chai nhựa bị trộn lẫn với rác thải sinh hoạt, rác thải hữu cơ, làm giảm chất lượng đầu vào.

Đối với lượng phế liệu không đạt chuẩn, DTR bắt buộc phải chuyển giao cho các đơn vị khác để “giáng chế” (downcycle), tức là sản xuất ra những sản phẩm nhựa có chất lượng kém hơn chai nhựa ban đầu.

DTR là nhà tái chế đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam, tính đến thời điểm hiện tại, đạt được chứng nhận "doanh nghiệp công nghệ cao" của Bộ Khoa học và Công nghệ, đánh dấu một bước chuyển lớn đối với ngành công nghiệp tái chế đã tồn tại suốt nửa thế kỷ nhưng vẫn trong hình hài manh mún, nhỏ lẻ và tự phát.

Năm 2024, các nhà sản xuất, nhập khẩu bắt buộc phải dành nguồn lực để thực hiện nghĩa vụ thu gom, tái chế bắt buộc theo công cụ mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất (EPR), tiếp tục mở ra một chương mới cho ngành công nghiệp tái chế.

Tuy nhiên, cơ hội dành cho nhà tái chế khó có thể thực sự trở thành hiện thực nếu nút thắt của ngành tái chế là chất lượng phế liệu đầu vào vẫn chưa được giải quyết.

Theo bà Giang Nguyễn, Giám đốc điều hành công ty Tetra Pak Việt Nam, đơn vị chuyên cung ứng bao bì hộp giấy cho các công ty thực phẩm, đồ uống, đã đầu tư vào chuỗi giá trị thu gom, tái chế hơn 20 năm. Với kinh nghiệm đồng hành với chuỗi giá trị thu gom, tái chế của công ty, bà Giang khẳng định, điều quan trọng để nâng cao tỷ lệ tái chế là nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về tái chế và phân loại rác thải tại nguồn. Tiếp đó, cơ sở hạ tầng phục vụ thu gom rác thải cũng cần được kiện toàn để giúp người tiêu dùng thuận tiện hơn trong công tác phân loại.

Có chung quan điểm, ông Greg Laski, nhà sáng lập kiêm CEO TGM Research, bổ sung, cần tăng cường nâng cao nhận thức về tái chế và phân loại rác thải cho nhóm tuổi trẻ từ 15-24.

Thúc đẩy tái chế không chỉ xuất phát từ ý thức của người tiêu dùng mà cần phải được thúc đẩy ngay từ khâu đầu tiên của chuỗi giá trị là thiết kế sản phẩm. Thông qua trao đổi với các đơn vị tái chế, nhà sản xuất có thể thiết kế ra những loại bao bì, sản phẩm thuận tiện cho thu gom, phân loại và tái chế. Trên thực tế, nhiều giải pháp thay đổi thiết kế theo hướng kinh tế tuần hoàn đã được áp dụng tại Việt Nam, chẳng hạn như loại bỏ màng co nắp chai, sử dụng chai nhựa trong suốt thay cho chai nhựa màu.

Các doanh nghiệp sản xuất cũng cần đóng góp bằng cách thiết kế các sản phẩm thân thiện với môi trường, dễ tái chế hơn. Ông Greg Laski nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, cập nhật và hoàn thiện các quy định chi tiết hướng dẫn thực thi việc phân loại rác thải, bao gồm cả các tiêu chuẩn kỹ thuật, trách nhiệm của từng bên liên quan và khung xử lý vi phạm. Chính sách phân loại rác cần được đồng bộ với các chính sách liên quan khác, như chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn, phát triển đô thị xanh và các chính sách phát triển bền vững./.