30 năm thu hút FDI: Từ “mở cửa” đến “chọn mặt gửi vàng” (Bài 2)

Những bước thăng trầm và giá trị hiện hữu

Thu hút vốn FDI đã tạo động lực quan trọng cho kinh tế Việt Nam.

Trong ba năm đầu 1988 – 1990 đã thu hút được trên 1,603 tỉ USD. Đến giai đoạn 1991 – 1995 thu hút 17 tỉ USD, FDI bắt đầu phát huy hiệu quả và đóng góp vào nền kinh tế. Nhờ vào kết quả của giai đoạn trước, năm 1996 thu hút gần 10 tỉ USD. Nhưng từ năm 1997 đến năm 2000, vốn FDI giảm dần. Năm 1998 giảm 40%, năm 1999 giảm tiếp 22%, do tác động của khủng hoảng kinh tế khu vực châu Á. Nếu năm 1996 đã sửa đổi và ban hành Luật đầu tư nước ngoài, thì năm 2000 lại sửa đổi Luật đầu tư nước ngoài; nhưng mức tăng vẫn chưa được như ý muốn, chỉ đạt 2,838 tỉ USD năm 2000. Năm 2005, ban hành Luật đầu tư chung thay thế Luật đầu tư nước ngoài và Luật đầu tư trong nước. Nguồn vốn FDI tăng mạnh trở lại. Năm 2005 thu hút tới 6,839 tỉ USD. Năm 2014, sửa đổi và ban hành Luật đầu tư mới, tạo bước đột phá về tư duy: Từ nay, doanh nghiệp và nhà đầu tư được làm những gì mà pháp luật không cấm. Làn sóng đầu tư mới lại bắt đầu. Năm 2017, vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đạt mức kỷ lục, vượt dự kiến với 35 tỉ USD.

Có thể nhận thấy xu hướng, tốc độ tăng trưởng kinh tế và tổng vốn FDI thể hiện cơ bản là cùng pha với nhau. Có thể khẳng định rằng, FDI là một trong những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Mặt khác, tỉ lệ đóng góp của khu vực FDI trong GDP năm sau cao hơn năm trước. Điều này càng khẳng định vai trò, vị trí của khu vực FDI trong nền kinh tế quốc dân. Cụ thể, năm 1992 tỷ lệ đóng góp của FDI vào GDP có 2%, thì đến năm 2005 đạt khoảng 15%, năm 2015 là 17%. FDI đóng góp cho ngân sách ngày càng tăng. Giai đoạn 1994 – 2000 là 1,8 tỉ USD, tăng lên 14,2 tit USD trong giai đoạn 2001 – 2010 và 23,7 tỉ USD trong giai đoạn 2011 – 2015.

Đầu tư nước ngoài đã thúc đẩy cơ cấu kinh theo hướng hiện đại. Trong sản xuất công nghiệp, nguồn vốn FDI đã tạo ra trên 50% giá trị sản xuất công nghiệp, góp phần hình thành một số ngành kinh tế công nghiệp chủ lực như: dầu khí, điện tử, thông tin, thép… làm tăng năng lực sản xuất của nền kinh tế quốc dân, nhờ có cơ cấu kinh tế tiến bộ hơn…

Đầu tư nước ngoài giúp tăng quy mô vốn đầu tư cho nền kinh tế. Trong giai đoạn 2011 – 2015, khu vực FDI đóng góp hơn 22% tổng vốn đầu tư của toàn xã hội. Tuy nhiên, dù vốn đầu tư là nguồn lực quan trọng cho quá trình đầu tư phát triển kinh tế quốc dân, nhưng nếu sử dụng không có hiệu quả sẽ tác động xấu đến quy hoạch, làm mất cân đối trong cơ cấu đầu tư, cơ cấu vùng, gây ô nhiễm môi trường và tiếp thu công nghiệp lạc hậu.

Thông qua các dự án đầu tư nước ngoài, có thể nói là kênh quan trọng để tiếp thu , nâng cao trình độ công nghệ, có điều kiện tiếp cận với công nghệ tiên tiến của thế giới để phát triển các ngành kinh tế sử dụng công nghệ hiện đại, như cơ khí chính xác, điện tử, công nghệ phần mềm, công nghệ sinh học, viễn thông… Nhiều công nghệ mới và hiện đại được chuyển giao thông qua các dự án FDI, tạo bước ngoặt quan trọng trong việc phát triển một số ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Ngoài ra, đầu tư nước ngoài còn thúc đẩy xuất nhập khẩu, mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại và tăng khả năng hội nhập kinh tế quốc tế. Thực tế đã chứng minh, trước năm 1987, khi chưa có Luật đầu tư nước ngoài, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam rất nhỏ bé, đơn điệu chủng loại hàng hóa, ngoài dầu thô và gạo, không có mặt hàng nào vượt quá 100 triệu USD. Đến nay, cùng với nguồn vốn đầu tư nước ngoài, thông qua các dự án thực hiện ngày càng có hiệu quả và sự phát triển chung của nền kinh tế, chúng ta đã có gần 30 mặt hàng có giá trị xuất khẩu trên 1 tỉ USD.

Mỹ Hạnh (Tổng hợp)