Không phải ai cũng biết, tại sao có thể chuyển khoản được tiền bằng mã QR?

Trong thời đại số, công nghệ vẫn phát triển liên tục và không ngừng đổi mới. Đồng thời, điện thoại thông minh ngày càng phổ biến cũng tạo điều kiện thuận lợi để những hình thức thanh toán không dùng tiền mặt ‘lên ngôi’. Thanh toán qua mã QR chính là một trong số đó.

Thực tế, trong mã QR thì ô vuông chứa mã vạch chằng chịt đóng vai trò lưu trữ kỹ thuật số có thể được in và quét bằng điện thoại thông minh hoặc bằng các thiết bị khác. Ngày nay, mã QR tồn tại ở khắp mọi nơi, đặc biệt là trong thanh toán điện tử và được người Việt dùng nhiều nhất trong việc chuyển khoản ngân hàng.

Nhìn thoáng qua, mã QR chỉ giống như một hình vẽ chằng chịt, thế nhưng cách hoạt động của chúng lại vô cùng kỳ diệu.

Giải mã những thành phần có trong mã QR

Trên thực tế, mã QR cũng tương tự như mã vạch trên bao bì của sản phẩm - thứ mà nhân viên thu ngân tiến hành quét bằng máy quét hồng ngoại để nắm được thông tin cũng như giá cả của món hàng mà bạn mua trong siêu thị.

Tuy nhiên, nếu mã vạch chỉ lưu trữ thông tin theo trục chiều ngang thì mã QR lại lưu trữ thông tin theo cả trục ngang và trục dọc. Nhờ đó, mã QR có thể chứa đựng được nhiều dữ liệu hơn. Đồng thời, mã QR cũng trở nên linh hoạt hơn nhờ lượng dữ liệu bổ sung này. 

Mã QR có cách hoạt động vô cùng đơn giản. Mã vạch sẽ mã hóa dữ liệu chữ cùng với dữ liệu số dưới dạng một chuỗi những đường màu đen và trắng với độ rộng khác nhau. Ở các cửa hàng, mã vạch sẽ ghi lại toàn bộ số xác định ID của sản phẩm. Bên cạnh đó, nhiều dữ liệu sẽ được lưu trữ trên mã mạch là dư thừa, do đó dù một phần mã vạch bị mất hoặc bị che khuất, các thiết bị vẫn có thể dễ dàng đọc được ID của sản phẩm. 

Mã QR được thiết kế để có thể được quét bằng camera và được tích hợp sẵn trong nhiều ứng dụng camera dành cho iOS và Android. Thông thường, mã QR được sử dụng nhằm lưu trữ những liên kết web; thế nhưng chúng có thể lưu trữ dữ liệu một cách tùy ý, ví dụ như hình ảnh, văn bản hoặc thông tin số tài khoản ngân hàng.

Một khi tiến hành quét mã QR, trình đọc QR có trong camera của điện thoại sẽ thực hiện việc giải mã các mã và thông tin thu được; từ đó kích hoạt một hành động trên điện thoại. Nếu mã QR có chứa URL thì trên điện thoại sẽ hiển thị URL đó. Nhấn vào nó, sau đó trình duyệt mặc định trên điện thoại sẽ lập tức mở trang web. 

Thông thường, mã QR thường bao gồm những thành phần: dữ liệu, điểm đánh dấu vị trí, vùng tĩnh lặng và cuối cùng là logo tùy chọn. 

Dữ liệu có trong mã QR là một chuỗi những dấu chấm trong một lưới tạo thành hình vuông. Mỗi dấu chấm đại diện cho 1 còn mỗi chỗ trống là một số 0 có trong mã nhị phân; những mẫu mã hóa tập hợp số, chữ cái hoặc bao gồm cả 2, trong đó có cả URL.

Xét dưới mức nhỏ nhất, lưới này có tổng cộng 21 hàng nhân với 21 cột, lớn nhất có 177 hàng nhân với 177 cột. Mã QR trong hầu hết các trường hợp dùng hình vuông màu đen ở trên nền trắng, từ đó giúp các dấu chấm trong hình dễ dàng phân biệt được hơn. Đương nhiên, mã QR có thể sử dụng bất kỳ màu sắc hoặc bất kỳ hình dạng nào đối với các dấu chấm và nền.

Điểm đánh dấu vị trí chính là những ô vuông được đặt tại các gốc trên bên trái và trên cùng bên phải, dưới cùng bên trái của mã QR. Nhờ những điểm đánh dấu này, camera của điện thoại thông minh hoặc những thiết bị khác khi quét có thể định hướng được mã QR. Đồng thời, mã này được bao quanh bởi khoảng trống cùng vùng tĩnh lặng, máy tính từ đó có thể xác định được mã QR bắt đầu và kết thúc ở đâu. Ngoài ra, mã QR cũng có thể có thêm một logo tùy ý ở giữa.

Mã QR tương tự như mã vạch, cũng được thiết kế với tính năng dự phòng dữ liệu. Dữ liệu vẫn có thể phục hồi dù có đến 30% khu vực trên mã QR bị khó đọc, thậm chí là phá hủy. Thế nhưng, logo không phải là một phần của mã QR mà chúng chỉ có vai trò che đậy một phần của mã này mà thôi.  

Sử dụng mã QR có an toàn hay không?

Mã QR đơn giản chỉ là một cách để lưu trữ dữ liệu nên vốn không có gì nguy hiểm. Thế nhưng, tương tự như việc nhấp vào một liên kết trong email có thể nguy hiểm, việc truy cập vào những đường dẫn đến trang web đã được lưu trữ trong mã QR có thể dẫn đến rủi ro theo một số cách nhất định.

Cụ thể, đường dẫn có trong mã QR có thể đưa người quét đến một trang web lừa đảo nhằm lừa lấy thông tin người dùng hoặc mật khẩu của một trang web khác, hoặc có thể trỏ đến trang web độc hại để có thể thực hiện hành động trái phép. Một trong các cách thức lừa đảo phổ biến hiện nay là dụ người dùng quét mã QR sau đó dẫn tới một trang web giả mạo facebook, sau đó lừa người dùng điền thông tin đăng nhập và khiến cho tài khoản bị hack.

Vì thế, nếu mở một liên kết bằng mã QR cần đảm bảo đường dẫn đó an toàn, đến từ một nguồn đáng tin cậy. Nói chung, thanh toán bằng mã QR đã và đang trở thành xu hướng tất yếu của thanh toán không sử dụng tiền mặt. Với hàng loạt các ưu điểm, hình thức này đang ngày càng được quan tâm, đặc biệt là giới trẻ đam mê công nghệ./.