Tây Nguyên: Cơn “sốt” di cư tự phát chưa hạ nhiệt

Tình trạng di cư tự phát đổ về các tỉnh Tây Nguyên từ nhiều năm qua.

Di cư tự phát để tìm miền đất hứa

Khu vực Tây Nguyên là vùng luôn có biến động dân cư với quy mô lớn, số lượng tăng nhanh nhất cả nước. Năm 1976, Tây Nguyên chỉ có 1.23 triệu người, với 18 thành phần dân tộc, đến 2018 đã tăng lên 6 triệu người, với 54 dân tộc.

Làng Mông thuộc thôn 12, xã Vụ Bổn, huyện Krông Pắk (tỉnh Đắk Lắk) hình thành hơn 10 năm trước với 150 hộ thuộc thôn 12, xã Vụ Bổn. Đến nay, làng có gần 300 hộ, gần 1.000 khẩu. Số dân trong làng tăng nhanh là do từ những năm 2000, vài chục hộ đồng bào dân tộc Mông từ các tỉnh Lào Cai, Sơn La, Hà Giang di cư ngoài kế hoạch vào đây lập nghiệp.

Trẻ em được sinh ra và lớn lên trong vùng dân di cư tự phát phải khai sinh theo họ mẹ, thiếu thốn về y tế, giáo dục.

Do diện tích đất khai hoang hạn hẹp, dân di cư đông dẫn đến tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất. Gian nan lắm, nhưng so với điều kiện sống nơi ở cũ, nhiều người dân vẫn kiên trì ở lại. Chịu khó lao động sản xuất, người dân cũng tạm đủ ăn, nhưng cuộc sống chịu nhiều thiệt thòi. Hiện nay, người dân làng Mông vẫn chưa được nhập hộ khẩu, trẻ con sinh ra khai sinh theo họ mẹ, cặp vợ chồng trẻ không có đăng ký kết hôn, muốn vay vốn làm ăn cũng bó tay…

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, từ năm 1976 đến 31/12/2020, tỉnh có gần 60.000 hộ với hơn 291.000 khẩu từ các tỉnh, thành trong cả nước di cư đến. Trong đó, hơn 19.000 hộ là người dân tộc thiểu số, chiếm tỷ lệ 31.9%. Từ 2005 đến nay, Đắk Lắk có gần 1.900 hộ với hơn 9.000 khẩu, chủ yếu đồng bào dân tộc thiểu số từ các tỉnh miền núi phía Bắc di cư vào.

Tại huyện Đắk G’long (tỉnh Đắk Nông), cụm dân cư Suối Phèn, xã Quảng Hòa – địa phương nghèo nhất tỉnh, hiện có 100 hộ, với 500 khẩu, chủ yếu đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Nhiều năm qua, người dân nơi đây đều mơ ước trở thành công dân đúng nghĩa để đảm bảo quyền lợi học hành, y tế cho con.

Thực tế cho thấy, dân nhập cư đa phần ở các tỉnh miền núi phía Bắc, đặc biệt như Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên… nơi có điều kiện sản xuất và đời sống khó khăn, mong muốn có được sống tốt hơn. Do đó, Tây Nguyên luôn là đích đến của dòng người di cư tự phát, bởi điều kiện lý tưởng về đất đai, thổ nhưỡng.

Tuy nhiên, khi dòng người di cư tự phát đổ về càng nhiều đã tạo áp lực lớn cho các địa phương về đất ở, đất sản xuất. Hầu hết người dân khó khăn không được hưởng các quyền lợi, chế độ phúc lợi an sinh – xã hội, đặc biệt là việc đi học của con trẻ. Tâm lý so bì xuất hiện trong đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, với đồng bào di cư tự phát từ địa phương khác đến.

Nan giải câu chuyện giải quyết tình trạng di cư tự phát

Trước tình trạng di cư tự phát ồ ạt, các tỉnh Tây Nguyên đã xây dựng và triển khai hàng chục dự án bố trí, sắp xếp ổn định dân di cư cho đồng bào dân tộc thuộc diện này. Tuy nhiên, do ngân sách hạn hẹp nên việc đầu tư thực hiện đều gặp khó.

Cuộc sống của người dân di cư tự phát tại tỉnh Đắk Lắk

Đắk Lắk là địa phương có nhiều nỗ lực trong việc quy hoạch, xây dựng các dự án bố trí, sắp xếp dân di cư tự phát. Năm 2020, chính quyền tỉnh thông qua chủ trương đầu tư 3 dự án bố trí ổn định dân di cư tự phát tại 3 huyện Krông Pắc, Krông Bông, Krông Năng với quy mô 953 hộ, tổng vốn 643,6 tỷ đồng.

Còn tại tỉnh Đăk Nông, từ năm 2005 đến nay đã lập và triển khai thực hiện 14 dự án, trong đó 6 dự án đã hoàn thành, sắp xếp ổn định cho hơn hơn 21 nghìn khẩu vào các dự án bố trí di cư tự phát.

Song hành cùng tín hiệu tích cực trong công tác rà soát lại quy hoạch, bố trí sắp xếp lại dân di cư tự do là sức hút di cư của các tỉnh miền núi phía Bắc tiếp tục di cư vào Tây Nguyên. Do đó, khu vực này muốn phát triển bền vững cần phải giải quyết được vấn đề di cư tự phát một cách triệt để và hiệu quả.

HỮU LONG