Trái phiếu chiết khấu và những điều cần biết

Vậy trái phiếu chiết khấu là gì?  

Trái phiếu chiết khấu (Discount Bond) là loại trái phiếu được phát hành dưới mệnh giá thực tế, thường được gọi là trái phiếu trả trước trên thị trường.

Thông thường, trái phiếu chiết khấu được chào bán với mức giá thấp hơn ít nhất 20% so với mệnh giá thực. Loại trái phiếu này có thể được giao dịch bởi cả nhà đầu tư cá nhân và tổ chức tài chính. Tuy nhiên, để tham gia vào giao dịch trái phiếu chiết khấu, nhà đầu tư phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt và quy trình chặt chẽ.

Ví dụ: Doanh nghiệp A phát hành trái phiếu với mệnh giá 10 triệu đồng vào ngày 20/01/2021 và ngày đáo hạn là 20/01/2023. Nhà đầu tư X mua trái phiếu chiết khấu với giá trị 8 triệu đồng vào ngày 25/01/2021 thì đến ngày đáo hạn, nhà đầu tư này sẽ nhận lại 10 triệu đồng từ công ty A. Điều này có nghĩa là, nhà đầu tư X sẽ nhận lại lãi suất tương ứng với trái phiếu chiết khấu là 20%. Như vậy, trái phiếu công ty A phát hành là trái phiếu chiết khấu.

Đặc điểm của trái phiếu chiết khấu 

Trái phiếu chiết khấu được hình thành do nhiều yếu tố thị trường, bao gồm các tác động chủ quan từ công ty phát hành và khách quan từ nhà đầu tư. Để đánh giá và đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả, nhà đầu tư cần nắm vững một số đặc điểm quan trọng của loại trái phiếu này:

• Giá trị chiết khấu: Giá trị trái phiếu nhà đầu tư mua vào tối thiểu sẽ thấp hơn 20% so với mệnh giá phát hành ban đầu.
• Đối tượng mua trái phiếu chiết khấu: Là nhà đầu tư cá nhân hoặc tổ chức, cần tuân thủ quy định mua bán trái phiếu trên thị trường.
• Lãi suất của trái phiếu chiết khấu: Không có lãi suất, nhà đầu tư cũng không nhận được tiền lãi định kỳ như các trái phiếu thông thường mà thay vào đó sẽ nhận khoản chênh lệch giữa mệnh giá và giá trị trái phiếu phát hành ban đầu. Mức lãi suất này được gọi là Zero Coupon, lãi suất là lãi suất bằng 0 và sẽ tăng trưởng ổn định cho đến ngày đáo hạn.

Ưu điểm và hạn chế của trái phiếu chiết khấu 

Ưu điểm của trái phiếu chiết khấu:

• Mức lãi nhà đầu tư thu được sẽ ổn định cho đến ngày đáo hạn và đã được xác định ngay từ khi mua vào loại trái phiếu đó. Do đó, nhà đầu tư có thể xác định được lãi lỗ ngay từ đầu để quyết định nắm giữ hay bán ra.
• Mức lãi suất chiết khấu thường dao động từ 20%-50% giá trị ban đầu, tùy đơn vị phát hành trái phiếu. Mức lãi suất này sẽ cao hơn so với hình thức đầu tư trái phiếu truyền thống, mang lại lợi nhuận cao hơn cho trái chủ sở hữu. 
• Nhà đầu tư có thể mua trái phiếu không lãi suất với thời gian ngắn dưới 1 năm hoặc dài (từ 5 năm, 10 năm, 15 năm…). Nếu thời gian đáo hạn ngắn hơn 1 năm, sẽ mang lại cơ hội xoay vòng vốn nhanh hơn.

Hạn chế của trái phiếu chiết khấu:

• Tính rủi ro của trái phiếu chiết khấu khá cao. Khi mức chiết khấu càng cao, càng chứng tỏ công ty phát hành đang gặp các vấn đề tài chính nên cần chiết khấu cao để huy động vốn. Công ty phát hành này có nguy cơ cao không thực hiện được cam kết ban đầu khi phát hành, rủi ro vỡ nợ cao. Do vậy, nhà đầu tư cũng có thể mất trắng số tiền đầu tư hoặc mất thời gian chờ đợi để được thanh toán tiền gốc và lãi như cam kết ban đầu.
• Tính thanh khoản của trái phiếu chiết khấu sẽ thấp hơn so với các loại trái phiếu thông thường do nhà đầu tư cân nhắc nhiều trong việc có nên đầu tư hay không. Lãi suất chiết khấu càng cao càng phản ánh khả năng vỡ nợ của doanh nghiệp đó, khiến các nhà đầu tư đắn đo có nên mua vào không.
• Kỳ hạn trái phiếu càng dài thì khả năng vỡ nợ càng cao và khó xoay vòng vốn thấp, hạn chế khả năng đầu tư vào các kênh khác.

Trái phiếu chiết khấu thường cung cấp lãi suất hấp dẫn hơn so với trái phiếu truyền thống, đặc biệt nếu nhà phát hành duy trì được khả năng thanh toán. Tuy nhiên, loại trái phiếu này đi kèm với rủi ro cao hơn, bao gồm nguy cơ vỡ nợ. Để thu lợi từ trái phiếu chiết khấu, nhà đầu tư cần hiểu rõ về doanh nghiệp phát hành và áp dụng chiến lược đầu tư cẩn trọng, linh hoạt.

Những điểm quan trọng cần chú ý khi đầu tư trái phiếu chiết khấu 

Việc đầu tư vào trái phiếu chiết khấu mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm với rủi ro. Nhà đầu tư cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Khi mua trái phiếu chiết khấu, nhà đầu tư cần chọn những trái phiếu do các doanh nghiệp có mức độ uy tín cao phát hành, dựa trên xếp hạng của các cơ quan thẩm quyền trên thị trường chứng khoán. Các yếu tố đánh giá mức độ uy tín bao gồm: Vốn hóa thị trường, lịch sử phát hành trái phiếu, tỷ lệ vốn doanh nghiệp, chiến lược kinh doanh...
• Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp, kế hoạch đầu tư, cơ cấu tổ chức và tình hình tài chính của công ty phát hành. Liên tục cập nhật thông tin kinh doanh và báo cáo tài chính từ các nguồn đáng tin cậy để đánh giá rủi ro, nguy cơ phá sản và khả năng thanh toán của doanh nghiệp phát hành trái phiếu. 
• Nhà đầu tư nên ưu tiên những trái phiếu chiết khấu có thời gian đáo hạn ngắn, có thể dưới 1 năm, để giảm thiểu rủi ro vỡ nợ và tăng khả năng xoay vòng vốn. Tránh mua các trái phiếu có thời gian đáo hạn dài từ 10-15 năm và lãi suất chiết khấu lên đến 50% vì chúng tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường và khó xoay vòng vốn. 
• Nhà đầu tư cần có tư duy độc lập, không bị chi phối bởi tâm lý thị trường hay xu hướng đầu tư của cá nhân khác. Họ cũng nên lập kế hoạch tài chính rõ ràng, phân bổ tài sản linh hoạt vào các loại trái phiếu chiết khấu khác nhau, kết hợp với trái phiếu thông thường để giảm thiểu tối đa rủi ro có thể gặp phải.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp nhà đầu tư hiểu rõ bản chất, ưu và nhược điểm của trái phiếu chiết khấu. Giống như các loại trái phiếu khác, rủi ro của trái phiếu chiết khấu chủ yếu phụ thuộc vào tình hình tài chính của tổ chức phát hành. Do đó, nhà đầu tư cần thận trọng khi chọn doanh nghiệp phát hành trái phiếu và trang bị đầy đủ kiến thức về đầu tư để giảm thiểu nguy cơ thua lỗ./.