Trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng trở lại

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp luôn được xác định là kênh dẫn vốn cơ bản, kết tạo nguồn vốn dài hạn bền vững cho doanh nghiệp và nền kinh tế phát triển.

Khối lượng huy động qua đấu thầu tăng 1,8 lần

Thông tin Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội vừa công bố cho thấy, tính đến 31/10/2023, tổng khối lượng trái phiếu chính phủ huy động thành công qua đấu thầu tại HNX đạt 273.306 tỷ đồng, tăng 1,8 lần so với cùng kỳ 10 tháng đầu năm 2022. Trong đó, Kho bạc Nhà nước huy động được 264.356 tỷ đồng, đạt 66,09% kế hoạch năm, Ngân hàng Chính sách Xã hội huy động được 9.450 tỷ đồng, đạt 38,80% kế hoạch phát hành năm 2023. Kỳ hạn phát hành bình quân được duy trì ở mức cao đạt 12,32 năm, giảm 0,35 năm so với cuối năm 2022 là do Kho bạc Nhà nước tăng phát hành kỳ hạn 5 năm để đáp ứng nhu cầu đầu tư của các ngân hàng thương mại, đồng thời giúp ổn định thị trường khi có các diễn biến bất lợi của thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế. Về lãi suất phát hành bình quân giảm xuống mức 3,31%, giảm 0,17% năm so với cuối năm 2022.

Trên thị trường thứ cấp, quy mô niêm yết tiếp tục xu hướng gia tăng, đạt hơn 1,91 triệu tỷ đồng, tăng 13,72% so với cuối năm 2022, tăng 66,41% so với năm 2019. Tổng giá trị giao dịch toàn thị trường 10 tháng đầu năm 2023 đạt hơn 1,2 triệu tỷ đồng, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt 5.857 tỷ đồng. Giá trị giao dịch bình quân phiên có xu hướng ổn định trong giai đoạn 2019 đến 2021, giảm trong các năm 2022 và 2023. Về cơ cấu nhà đầu tư trên thị trường thứ cấp, ngân hàng thương mại vẫn là chủ thể giao dịch chính, chiếm tỷ trọng 75,5% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường, tiếp theo là khối các công ty chứng khoán (13,85%), các công ty bảo hiểm (3,86%) và quỹ đầu tư (0,55%).

Trái phiếu doanh nghiệp đạt gần 50.000 tỷ đồng

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ đầu năm 2023 đến nay có tín hiệu tăng trưởng trở lại, tính đến hết tháng 10/2023, thị trường sơ cấp trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có 173 đợt phát hành thành công với giá trị phát hành đạt 184.796,5 tỷ đồng, tuy nhiên, so với số liệu cùng kỳ năm 2022, giá trị phát hành thành công giảm 43,87%. Trong đó, doanh nghiệp bất động sản chiểm 41,4%, tổ chức tín dụng chiếm 45,4%, và trong số trái phiếu được phát hành có 46,9% trái phiếu có tài sản đảm bảo.

Hệ thống giao dịch tập trung trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được đưa vào hoạt động đã góp phần tăng tính thanh khoản và nâng cao tính công khai minh bạch của thị trường theo đúng chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ. Tính đến ngày 31/10/2023, thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã có tổng cộng 451 mã trái phiếu doanh nghiệp của 114 tổ chức phát hành đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch tại HNX. Khối lượng đăng ký giao dịch đạt hơn 648,4 triệu trái phiếu, tương đương gần 336,8 nghìn tỷ đồng. Sau hơn 3 tháng hoạt động, tổng khối lượng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đạt gần 179,6 triệu trái phiếu, tương đương 49.392 tỷ đồng, thanh khoản bình quân phiên đạt 677 tỷ đồng/phiên.

Theo bà Trần Khánh Hiền, Giám đốc Khối Nghiên cứu Công ty Chứng khoán MB (MBS), lãi suất trái phiếu doanh nghiệp bình quân trong 10 tháng đạt 8,7%/năm, cao hơn mức trung bình 7,9% của năm ngoái. Ngân hàng là nhóm ngành có giá trị phát hành cao nhất với gần 94.000 tỉ đồng, chiếm tỉ trọng 47% so với tổng giá trị.

"Việc các ngân hàng tích cực phát hành trái phiếu trong quý III nhằm đáp ứng tỉ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn giảm từ mức 34% xuống còn 30% vào đầu tháng 10. Những ngân hàng phát hành nhiều nhất có ACB, Techcombank, OCB" - bà Hiền nói.

Đặc biệt, trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có những tín hiệu mới cho phát hành trái phiếu xanh, gần đây đã có hai doanh nghiệp Việt Nam là Tập đoàn điện lực Việt Nam và Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam phát hành thành công trái phiếu doanh nghiệp xanh theo đúng tiêu chuẩn của ICMA.

Nhằm tăng cường tính minh bạch cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp, trong tháng 9 vừa qua, Bộ Tài chính đã cấp phép xếp hạng tín nhiệm thêm một doanh nghiệp, như vậy đến nay đã có 3 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam là FiinRatings, Saigon Ratings, và VIS Rating. Hoạt động của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm sẽ giúp doanh nghiệp công khai thông tin về tình hình tài chính, khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn của doanh nghiệp.

Ảnh minh họa.

Vận hành thị trường theo hướng hiện đại

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, trong năm 2024, cơ quan này sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật, tăng cường quản lý, giám sát, xử lý nghiêm các sai phạm để hỗ trợ thị trường trái phiếu ngày càng phát triển bền vững.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đề nghị các thành viên giao dịch và tổ chức phát hành cần tăng cường hơn nữa trong việc tuân thủ quy định pháp luật, tăng chất lượng tư vấn, phát hành để thị trường phát triển chất lượng hơn.

Bên cạnh đó, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan chức năng trong việc giám sát nghĩa vụ báo cáo và công bố thông tin của các đối tượng tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ theo quy định. Đồng thời tổ chức vận hành thị trường trái phiếu theo hướng hiện đại, phù hợp quy định trong nước và thông lệ quốc tế, thúc đẩy thanh khoản và hoàn thiện tổ chức thị trường.

Nhằm tăng cường tính minh bạch cho thị trường trái phiếu doanh nghiêp, trong tháng 9 vừa qua, Bộ Tài chính đã cấp phép xếp hạng tín nhiệm cho thêm một doanh nghiệp.

Như vậy, đến nay đã có 3 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam là FiinRatings, Saigon Ratings và VIS Rating. Hoạt động của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm sẽ giúp doanh nghiệp công khai thông tin về tình hình tài chính, khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn của doanh nghiệp.

Đánh giá về thị trường trái phiếu doanh nghiệp, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, quy mô thị trường vẫn còn cách khá xa so với mục tiêu Chính phủ đề ra (đến năm 2025 dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp tối thiểu đạt 20% GDP và đến năm 2030 tối thiểu đạt 25% GDP), cũng như còn thấp hơn nhiều so với một số quốc gia trong khu vực.

“Dù đã có sự tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây, nhưng thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam mới ở giai đoạn đầu của sự phát triển. Trong quá trình đó, thị trường sẽ trải qua giai đoạn phát triển từ thấp đến cao, khởi nguồn từ “lượng” và chuyển dần sang tăng về “chất”, Bộ trưởng nói.

Để thúc đẩy thị trường tăng về “chất”, hành lang pháp lý cho thị trường với các nghị định đã được Chính phủ ban hành. Thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã chính thức vận hành, là một phần trong nỗ lực của Chính phủ để kiểm soát và từng bước chuẩn hóa thị trường.

Quan trọng hơn, việc tăng “lượng” trái phiếu niêm yết trên sàn hơn 1.300 mã tới đây, cũng đi cùng với việc tăng “chất” cho thị trường, khi các quy định về đăng ký lưu ký, niêm yết, giao dịch trái phiếu trên sàn đều hướng đến tạo thuận lợi thanh khoản và môi trường thông tin minh bạch.

Qua đó, nhà đầu tư đã có thể yên tâm hơn khi lựa chọn, nắm giữ trái phiếu ngay từ phát hành sơ cấp hoặc tái cơ cấu danh mục trái phiếu nếu đảm bảo điều kiện giao dịch thứ cấp, rồi dần dần tăng tỷ suất sinh lời và tối ưu hóa lợi nhuận.