Từ năm 2025, 8 trường hợp vi phạm Luật Đất đai sẽ bị Nhà nước thu hồi

Luật Đất đai sửa đổi bao gồm 16 chương, 260 điều sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/20225. Luật bao gồm nhiều nội dung mới về quy hoạch, sử dụng đất, về quyền giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất; về thu hồi, bồi thường, tái định cư,... Những nội dung sửa đổi mới sẽ giúp tháo gỡ những vướng mắc trên thị trường, đồng thời, sẽ mang đến sự công khai, minh bạch khi đưa ra quy định chi tiết hơn với những trường hợp vi phạm bị thu hồi đất.

Một trong những điểm cần chú ý trong Luật Đất đai sửa đổi là các trường hợp người dân bị Nhà nước thu hồi đất do vi phạm pháp luật. Theo đó sẽ có 8 trường hợp người dân vi phạm sẽ bị xử lý thu hồi đất bao gồm:

- Đất bị người dân sử dụng không đúng mục đích được Nhà nước giao, tiến hành cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất đã bị phạt mà tiếp tục vi phạm.

- Người đã bị phạt vì sử dụng đất, hủy hoạt đất và tiếp tục vi phạm thêm những lần khác.

- Người được Nhà nước giao đất, cho thuê, không được chuyển nhượng tặng cho mà vẫn tiến hành chuyển nhượng, tặng cho đất này.

- Đất được Nhà nước giao quản lý nhưng lại để bị lấn chiếm, sử dụng không đúng mục đích ban đầu.

- Cá nhân sử dụng đất không thực hiện đúng nghĩa vụ tài chính với nhà nước. Trường hợp bất khả kháng không áp dụng quy định này.

- Trong 12 tháng liên tục không sử dụng đất trồng cây hằng năm, nuôi trồng thủy sản. Với đất trồng cây lâu năm thời gian không được sử dụng là 18 tháng, với đất trồng rừng thời gian không được sử dụng là 24 tháng. Các trường hợp này nếu đã bị phạt mà không đưa đất vào sử dụng sẽ bị thu hồi. Trường hợp bất khả kháng không áp dụng quy định này.

- Không sử dụng 12 tháng liên tục kể từ khi nhận bàn giao thực địa hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án với đất được Nhà nước giao, cho thuê, cho phép chuyển mục đích sử dụng và công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư. Với trường hợp đất không được đưa vào sử dụng hay chậm tiến độ sử dụng, nhà đầu tư được gia hạn sử dụng không quá 24 tháng và phải nộp bổ sung khoản tiền tương ứng cho Nhà nước. Khi đã hết thời gian gia hạn, nhà đầu tư vẫn chưa đưa đất vào sử dụng sẽ bị Nhà nước thu hồi lại đất mà không bồi thường. Trường hợp bất khả kháng không áp dụng quy định này.

So với Luật Đất đai 2013, luật sửa đổi mới về cơ bản vẫn giữ nội dung thu hồi đất do vi phạm, xong nêu chi tiết hơn điều kiện với từng trường hợp bị thu hồi cũng như khi xảy ra tình huống bất khả kháng. Đây là yếu tố hết sức quan trọng để quá trình thi hành sẽ công khai, minh bạch hơn, những người vi phạm có thể chiếu sang để biết đã vi phạm ở đâu và mức độ ra sao.

Những trường hợp Nhà nước được trưng dụng đất trong Luật Đất đai sửa đổi

Cùng với các trường hợp vi phạm trong quá trình sử dụng đất bị Nhà nước thu hồi, Luật Đất đai sửa đổi cũng đề cập chi tiết về các trường hợp Nhà nước được trưng dụng đất của các tổ chức, cá nhân. Theo đó, Nhà nước được trưng dụng đất với các trường hợp cần thiết phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng khẩn cấp, phòng - chống thiên tai hay chiến tranh.

Trong trường hợp khẩn cấp chưa thể ra quyết định bằng văn bản, người thẩm quyền có thể trưng dụng đất bằng lời nói và có hiệu lực ngay. Trường hợp này, người có thẩm quyền phải viết giấy xác nhận trưng dụng đất và trao giấy này cho người có đất bị trưng dụng. Cơ quan chức năng phải tiến hành xác nhận việc trưng dụng đất bằng văn bản, đồng thời gửi cho chủ đất trong vòng 48 giờ.

Quyết định gia hạn và trưng dụng đất được trao cho 8 bộ trưởng gồm: Bộ Quốc phòng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công thương, Bộ Y tế, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài chính và Bộ Tài Nguyên và Môi trường. Với 8 bộ trưởng có quyền gia hạn và trưng dụng đất, so với luật cũ, Luật Đất đai sửa đổi đã bổ sung quyền này cho Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Bên cạnh đó, Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện cũng có quyền quyết định và gia hạn trưng dụng đất, xong những người này không được phép ủy quyền cho cấp dưới thực hiện. Sau khi tiến hành trưng dụng đất, những trường hợp sẽ được Nhà nước bồi thường thiệt hại gồm:

Đất trưng dụng bị hủy hoại. Trường hợp này sẽ được bồi thường bằng tiền theo giá chuyển nhượng trên thị trường ở thời điểm thanh toán.

Trưng dụng đất ảnh hưởng đến thu nhập, gây thiệt hại đến người bị trưng dụng thì mức bồi thường được tính theo mức thiệt hại thực tế tính từ ngày giao đất đến khi hoàn trả lại đất.

Trưng dụng đất trực tiếp khiến tài sản bị thiệt hại thì mức bồi thường tính theo giá chuyển nhượng tài sản tại đúng thời điểm thực hiện thanh toán.

Mức bồi thường thiệt hại do trưng dụng đất gây ra sẽ được Chủ tịch UBND cấp tỉnh, huyện lập hội đồng xác minh và căn cứ vào bản kê khai của người sử dụng đất cũng như hồ sơ địa chính đi kèm. Số tiền bồi thường sẽ được chi trả 1 lần trong 30 ngày, kể từ thời điểm hoàn trả đất.

Khi những bộ Luật sửa đổi mới được thi hành trên thị trường sẽ giúp cho mọi hoạt động trong lĩnh vực bất động sản trở nên công khai, minh bạch hơn, giải quyết được những vướng mắc trên thị trường và xử lý nghiêm minh những trường hợp vi phạm. Đây là cơ sở pháp lý hết sức quan trọng để các nhà chủ đầu tư, doanh nghiệp bất động sản tuân thủ trong quá trình hoạt động./.