Chênh lệch lãi vay đẩy lợi nhuận ngân hàng tăng lên?

CASA quyết định lợi nhuận

Trong mùa đại hội đồng cổ đông năm nay, không ít lãnh đạo ngân hàng hồ hởi phấn khởi báo cáo cổ đông về kết quả kinh doanh khả quan. Ngược lại, cũng có người phải méo mặt giải trình do kết quả kinh doanh không được như ý. 

Trong bối cảnh ngành ngân hàng vẫn đang chủ yếu dựa 70% đến 80% vào tín dụng, chi phí vốn trở thành yếu tố sống còn đối với việc tăng trưởng lợi nhuận của các ngân hàng. Bên cạnh đó, khi áp lực vay vẫn lớn trong gần nửa tháng qua, một số ngân hàng đã rục rịch tăng lãi suất huy động trở lại, điều này khiến cho câu chuyện tối ưu chi phí vốn cũng như cải thiện chênh lệch huy động cũng như cho vay ngày càng tạo áp lực lên các ngân hàng.

Theo Báo Đầu tư, kết quả kinh doanh quý đầu năm nay của các ngân hàng cho thấy, hiệu quả hoạt động của họ phụ thuộc rất nhiều vào tỷ lệ và tốc độ tăng trưởng tiền gửi không kỳ hạn (CASA). Tính đến hết tháng 3/2024, huy động vốn tại ngân hàng ACB đã tăng 2,1%, nhưng CASA lại tăng đến 6,4% và tỷ trọng của CASA cũng tăng thêm 1% lên mức 23%. Nhờ đó, lợi nhuận của ACB đã tăng 3% khi đã loại bỏ những yếu tố bất thường.

Liên quan đến kết quả này, ông Từ Tiến Phát - Tổng giám đốc ACB cho biết, ngân hàng này trong năm 2024 sẽ lọt Top 5 về CASA trên thị trường. Đồng thời, ACB cũng sẽ hoàn thành mục tiêu sản xuất kinh doanh của cả năm.

Trong khi đó, lợi nhuận quý I/2024 của VIB cũng ghi nhận ở mức tương đương năm ngoái nhờ việc duy trì được chi phí vốn rẻ. CASA của ngân hàng này trong năm ngoái đã tăng đến hơn 20% và những nguồn huy động giá rẻ khác cũng tăng mạnh. Nhờ đó, VIB đã giảm giá cho vay xuống mức vô cùng hấp dẫn, tăng cường được sức cạnh tranh.

Đây cũng là lý do quan trọng giúp ông Đặng Khắc Vỹ - Chủ tịch Hội đồng Quản trị VIB tự tin rằng, VIB vẫn giữ được NIM tốt trong bối cảnh lãi suất cho vay thấp ngang ngửa các ngân hàng trong nhóm Big4 hiện tại.

Theo nhận định của chuyên gia tài chính - PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, các ngân hàng nếu như muốn giữ được nhịp phục hồi của NIM cần tiếp tục nâng cao năng lực tài chính và quản trị,... hướng đến việc đáp ứng những yêu cầu theo tiêu chuẩn quốc tế về quản trị như Basel II, Basel III. Một khi quản trị tốt, các ngân hàng có thể tiết kiệm được chi phí hoạt động và NIM sẽ được cải thiện. Kèm với đó là việc tái cấu trúc sản phẩm và dịch vụ để tăng doanh thu từ mảng này. Ngoài ra, tích cực chuyển đổi số cũng là một phần quan trọng để các ngân hàng có thể tối ưu chi phí hoạt động, đồng thời là một yếu tố thuận lợi để hồi phục NIM.

Tuy nhiên, không phải ngân hàng nào cũng tự tin về khoản mục NIM của mình. Ví dụ, ABBank vừa mới ghi nhận một năm lợi nhuận giảm kỷ lục. Trong cuộc họp diễn ra gần đây, ông Đào Mạnh Kháng - Chủ tịch Hội đồng Quản trị ABBank cho biết, nguyên nhân khiến lợi nhuận giảm mạnh là do “2023 là năm ghi nhận NIM của ABBank giảm khủng khiếp. Những ngân hàng lớn có lợi thế lớn bởi CASA của họ cao. Còn ABBank tiếp tục bị áp lực chi phí vốn quá cao, thế nên tỷ lệ CASA rất thấp. Nợ xấu phát sinh càng khiến cho NIM càng thấp”.

Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết các ngân hàng đã công bố lãi suất cho vay bình quân đúng theo yêu cầu của Chính phủ. Tuy nhiên, mỗi ngân hàng lại công bố một kiểu, có ngân hàng công bố lãi suất quá chung chung, hoặc chỉ công bố duy nhất lãi suất cho vay thế chấp mà thôi… và không thể phản ánh đúng thực chất về lãi vay bình quân chung.

Theo nhiều khách hàng, lãi vay thực tế đang cao gần gấp đôi so với lãi suất công bố. Biên độ cho vay được áp dụng bởi các ngân hàng cũng cao hơn nhiều so với báo cáo. Vì thế, lợi nhuận quý I/2024 mà nhiều ngân hàng công bố vẫn ghi nhận mức khả quan bất chấp tín dụng tăng trưởng chậm.

Thêm nhiều cơ hội để cải thiện NIM

Công ty Chứng khoán MB (MBS) nhận định trong báo cáo mới đây rằng, lợi nhuận ngân hàng trong quý 1/2024 sẽ tăng khoảng 20%. Còn theo kết quả điều tra và thống kê của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng nhận định tình hình kinh doanh trong quý đầu năm nay sẽ khả quan hơn. Năm 2024, có đến 86,2% tổ chức tín dụng kỳ vọng lợi nhuận trước thuế sẽ tăng trưởng dương so với năm trước, còn 10,1% tổ chức tín dụng lo ngại rằng lợi nhuận tăng sẽ trưởng âm, 3,7% ước tính lợi nhuận sẽ không thay đổi.

Ông Phan Duy Hưng - Giám đốc phân tích cao cấp Khối Xếp hạng và Nghiên cứu (Mảng Định chế tài chính, Công ty xếp hạng tín nhiệm VIS Rating) cho hay, NIM ngành ngân hàng năm 2024 sẽ cải thiện 20-30 điểm và lên mức 3,8%. Do đó, tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của ngành ngân hàng cũng sẽ cải thiện nhẹ, từ mức 1,6% của năm 2023 lên 1,7%.

NIM tại nhiều ngân hàng năm 2023 có chiều hướng bị thu hẹp vì lãi suất cho vay giảm. Nhưng theo ông Thịnh, NIM ngân hàng trong năm nay sẽ cải thiện nhờ lãi suất tiền gửi giảm sâu và ổn định hơn. Tuy nhiên, mức độ phục hồi của NIM khó có thể như năm 2022, đồng thời có sự phân hóa giữa các nhóm ngân hàng./.