Vĩnh Phúc hướng đến mục tiêu bình đẳng giới, xây dựng xã hội tiến bộ, phát triển bền vững

Bình đẳng giới là một trong những mục tiêu phấn đấu của các quốc gia trên thế giới nhằm hướng đến một xã hội tiến bộ, bình đẳng và phát triển bền vững. Với gần 1.3 triệu dân, tỉnh Vĩnh Phúc đang thực hiện đồng bộ các giải pháp phát huy sức mạnh của bình đẳng giới. Ngày Dân số thế giới 11/7 là sự kiện diễn ra hằng năm. Đây là dịp để toàn thế giới nâng cao nhận thức về các vấn đề dân số. Chủ đề của ngày Dân số thế giới 11/7/2023 là “Phát huy sức mạnh của bình đẳng giới: Nâng cao tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái để giải phóng tiềm năng vô hạn của thế giới chúng ta”.

Hội nghị truyền thông, chuyên đề định hướng công tác Dân số trong tình hình mới và mất cân bằng giới tình khi sinh tổ chúc tại huyện Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc)

Cùng với thế giới và cả nước, tỉnh Vĩnh Phúc luôn quan tâm, trú trọng tới công tác dân số, đặc biệt là vấn đề bình đẳng giới. Qua nhiều nội dung, hoạt động cụ thể, thiết thực, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể và toàn xã hội về vai trò, tầm quan trọng của công tác dân số đối với sự phát triển nhanh và bền vững của tỉnh, đất nước theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới.

Thực trạng dân số Vĩnh Phúc hiện nay, và những vấn đề đặt ra

Theo Cục Thống kê Vĩnh Phúc, dân số trung bình năm 2022 của tỉnh Vĩnh Phúc ước tính 1.197,6 nghìn người; Cơ cấu dân số chia theo giới tính: dân số nam 597,0 nghìn người, chiếm 49,85%; dân số nữ 600,6 nghìn người, chiếm 50,15%. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên ước tính có 583,9 nghìn người. Trong đó, lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc là 575,5 nghìn người, tăng 5,5 nghìn người so với năm 2021, chiếm 47,7% dân số.

Cơ cấu dân số chuyển dịch theo xu hướng tăng dân số khu vực thành thị, giảm dân số khu vực nông thôn: Dân số khu vực thành thị là 371,4 nghìn người, chiếm 31,01%; dân số khu vực nông thôn 826,2 nghìn người chiếm 68,99%.

Những năm qua, cùng với tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao mức sống cho người dân, Vĩnh Phúc đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dân số và coi đây là động lực phát triển của tỉnh để tạo ra nhưng kết quả quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ Dân số - KHHGĐ. Thực hiện các chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch, đề án về dân số và phát triển, trong đó, nổi bật là Nghị quyết số 205 của HĐND tỉnh về việc hỗ trợ kinh phí thực hiện chương trình dân số kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020; Nghị quyết số 16/2020 của HĐND tỉnh về quy định một số chính sách hỗ trợ công tác dân số và phát triển trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, giai đoạn 2021-2025.

Từ tỉnh đến các xã, phường, thị trấn đều có Ban chỉ đạo công tác dân số - KHHGĐ; có cán bộ, viên chức dân số cấp xã và cộng tác viên dân số tại các thôn, được phân công nhiệm vụ cụ thể rõ ràng. 100% cán bộ tham gia công tác dân số được trang bị kiến thức chuyên môn đảm bảo việc thực hiện các hoạt động tại cộng đồng và ổn định vị trí việc làm.

Hiện nay, tổng số cán bộ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở đã tăng lên đáng kể, cụ thể tuyến tỉnh là 17 người; Tuyến huyện là: 28 người; Tuyến xã, phường, thị trấn: 136 viên chức dân số và gần 2.000 cộng tác viên dân số sơ sở.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ về công tác dân số, vẫn còn những tồn tại, khó khăn cần khắc phục. Điển hình như: cấp ủy Đảng, chính quyền một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với công tác Dân số-KHHGĐ; nhận thức của một bộ phận nhân dân về thực hiện chính sách dân số KHHGĐ vẫn còn hạn chế. Tư tưởng trọng nam hơn nữ, mong muốn phải có con trai để nối dõi tông đường, dòng họ còn ăn sâu vào một bộ phận quần chúng nhân dân. Hơn nữa, một số người dân muốn sinh thêm con để dự phòng rủi ro do tại nạn giao thông, nghiện hút, các tệ nạn xã hội khác; mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao; kết quả thực hiện công tác dân số-KHHGĐ chưa đồng đều giữa các địa phương. Một số huyện có tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên tương đối cao... Bên cạnh đó, mặc dù cán bộ làm công tác dân số đã đủ về số lượng nhưng trình độ chuyên môn không đồng đều, nhất là đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Do vậy chưa đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ.

Bình đẳng giới, vai trò của phụ nữ và trẻ em gái trong giai đoạn xã hội hiện nay

Chiếm hơn một nửa trong xã hội nhưng phụ nữ lại là đối tượng dễ bị tổn thương và chịu nhiều thiệt thòi nhất. Phụ nữ luôn bị thiệt thòi nhiều nhất về sức khỏe, giáo dục, đào tạo, cơ hội việc làm và những nhu cầu khác. Quyền được sống, tự do, an ninh cá nhân, kể cả quyền sống khỏe mạnh của người phụ nữ cũng đã bị vi phạm dưới nhiều hình thức khác nhau.

Pano tuyên truyền, thông điệp nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức đặt tại thành phố Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc)

Từng bị ảnh hưởng bởi tư tưởng Nho giáo, một bộ phận người dân nước ta vẫn có tư tưởng "trọng nam khinh nữ". Song ngày nay, với sự phát triển kinh tế - xã hội và sự thay đổi mạnh mẽ của gia đình và xã hội đã đem lại nhiều thay đổi về chất của vấn đề giới và phụ nữ. Những đóng góp của phụ nữ không chỉ tạo ra một xã hội tiến bộ, văn minh mà còn phát triển chính bản thân người phụ nữ.

Tuy nhiên, vẫn còn sự chênh lệch khá lớn giữa vai trò và vị thế xã hội của phụ nữ. Pháp luật Việt Nam luôn thể hiện sự quan tâm và bảo vệ cho quyền và lợi ích của người phụ nữ trong đời sống gia đình.

Cụ thể, trong bản Hiến pháp năm 1946 quy định: "Đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện. Tất cả công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên không phân biệt gái trai, đều có quyền bầu cử".

Mới nhất là Hiến pháp năm 2013 nhấn mạnh: "Công dân nam, nữ bình đẳng về mọi mặt. Nhà nước có chính sách bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng giới; Nhà nước, xã hội và gia đình tạo điều kiện để phụ nữ phát triển toàn diện, phát huy vai trò của mình trong xã hội; nghiêm cấm phân biệt đối xử về giới".

Vấn đề bình đẳng giới hiện đang được cả xã hội quan tâm, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh Vĩnh Phúc đẩy mạnh truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi về bình đẳng giới, không lựa chọn giới tính thai nhi, nêu cao vai trò, vị trí của phụ nữ trong gia đình và xã hội.

Tạo dư luận xã hội phê phán các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi và ủng hộ người phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật về lựa chọn giới tính thai nhi; tăng cường giáo dục về kỹ năng sống hiệu quả, giáo dục giới tính toàn diện chú trọng bình đẳng giới để trẻ em gái được an toàn và phát triển đầy đủ cả về thể chất và trí tuệ là điều cần thiết cho sự phát triển. Thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về cấm tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng có đông đồng bào dân tộc.

Với nhiều hoạt động tuyên truyền sâu rộng về vai trò của phụ nữ, của trẻ em gái trong xã hội hiện nay của Chi cục Dân số - KHHGD tỉnh Vĩnh Phúc thực hiện đã tác động rất lớn tới người dân. Chị Nguyễn Thị Nhung, ở xã Trung Nguyên (Yên Lạc, Vĩnh Phúc) cho biết, hiện nay gia đình chị có 3 người con gái, mặc dù chồng chị rất khó tính và khó chịu khi người khác nhắc tới việc chưa có con trai, "Nhưng khi nghe nhiều nội dung tuyên truyền trên tivi, trên báo chí về vai trò của phụ nữ, về quyền của phụ nữ, gia đình tôi cảm thấy may mắn vì có các con gái lớn và trưởng thành. Mọi người xung quanh cũng không còn nói nhiều về việc gia đình chúng tôi có 3 con gái nữa".

Đa dạng các hình thức tuyên truyền chuyển đổi hành vi về dân số - KHHGĐ

Xác định rõ những hạn chế và tìm ra nguyên nhân của hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ công tác dân số - KHHGĐ, đồng thời phát huy những thành quả đã đạt được, trong thời gian qua, Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình tỉnh Vĩnh Phúc đã cụ thể hóa từng nội dung, chủ động xây dựng kế hoạch; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, các huyện, thành phố củng cố xây dựng mạng lưới cán bộ chuyên trách, đội ngũ cộng tác viên dân số ở cơ sở.

Tính đến nay, cả 9/9 huyện, thành phố thành lập phòng dân số - kế hoạch hóa gia đình thuộc Trung tâm Y tế huyện; 136 cán bộ chuyên trách cấp xã phụ trách công tác này với gần 2.000 cộng tác viên, bảo đảm 100% thôn, bản, làng, khu dân cư, tổ dân phố có cộng tác viên dân số.

Để định hướng giải pháp phát triển cho công tác dân số, tỉnh Vĩnh Phúc đã ban hành nhiều văn bản Kế hoạch về công tác dân số tầm nhìn đến năm 2030. Tăng cường sự tham gia đồng bộ, tích cực, trách nhiệm của các cấp, các ngành, mọi tầng lớp nhân dân để hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ về dân số. Từ đó, đặt ra yêu cầu các cơ quan chức năng, tổ chức, đơn vị các cấp tập trung thực hiện nhiệm vụ công tác dân số - KHHGĐ trong thời kỳ mới.

Tăng cường tuyên truyền về Luật Hôn nhân gia đình, Luật Bình đẳng giới đến toàn thể nhân dân, trong các lĩnh vực của đời sống xã hội và gia đình; hướng dẫn, tập huấn nhiều biện pháp bảo đảm bình đẳng giới, quy định chặt chẽ vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân trong việc thực hiện bình đẳng giới.

Linh hoạt, đổi mới công tác dân số, lực lượng cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số ở các địa phương đã có nhiều cách làm hay, xây dựng được nhiều câu lạc bộ thu hút đông đảo chị em trong độ tuổi sinh đẻ và tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội như: Mô hình “can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết thống”; câu lạc bộ “không sinh con thứ 3”, câu lạc bộ “chăm sóc sức khoẻ sinh sản vị thành niên” tại cộng đồng. Đặc biệt, thông qua các buổi sinh hoạt, tuyên truyền, nhận thức của người dân, nhất là các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ về công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình được nâng lên.

Trong 6 tháng đầu năm 2023, số trẻ em sinh ra là nam 3.720 trẻ, số trẻ nữ là 3.180 trẻ. tỷ số giới tính khi sinh là 116,98 bé trai/100 bé gái, giảm 1,33 điểm % so với cùng kỳ. Cơ cấu dân số theo độ tuổi đã thay đổi dần theo hướng tích cực, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động tăng, tỷ lệ dân số phụ thuộc giảm; dân số thành thị tăng trung bình mỗi năm khoảng 3-4% dân số, góp phần đưa tỷ lệ dân số thành thị đạt hơn 30%. Đặc biệt, chất lượng dân số tăng đáng kể và Vĩnh Phúc là một trong 20 tỉnh, thành đạt chỉ số phát triển con người (HDI) cao nhất của cả nước.

Ông Đào Anh Thái, Chi cục Trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Vĩnh Phúc dự và chỉ đạo tại Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cho cán bộ Y tế, Dân số cơ sở và cộng tác viên dân số năm 2023

Ông Đào Anh Thái, Chi Cục trưởng - Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Vĩnh Phúc cho biết, Trên cơ sở các chỉ đạo của Trung ương, của Tỉnh Vĩnh Phúc về công tác dân số, sự kiện ngày Dân số Thế giới 11/7 mang ý nghĩa quan trọng, để nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho mọi người dân trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc về vai trò, tầm quan trọng của dân số, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Vĩnh Phúc đã xây dựng kế hoạch, thực hiện và phối hợp cùng các đơn vị trong tỉnh tổ chức Lễ mít tinh, hội nghị, hội thảo, diễn đàn, đối thoại, tọa đàm các cấp về thực trạng, thách thức và giải pháp từng bước giải quyết vấn đề dân số và phát triển trong thời gian tới. Chủ đề ngày Dân số thế giới năm 2023 là “Phát huy sức mạnh của bình đẳng giới: Nâng cao tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái để giải phóng tiềm năng vô hạn của thế giới chúng ta”. Hưởng ứng ngày này, Các nội dung hoạt động của Chi cục Dân số - KHHGĐ đều xoay quanh chủ đề này, để các tầng lớp nhân dân hiểu rõ tầm quan trọng của phụ nữ, và trẻ em gái trong xã hội hiện nay.

Trong thời gian tới, để chủ đề ngày Dân số thế giới 11/7/2023 “Phát huy sức mạnh của bình đẳng giới: Nâng cao tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái để giải phóng tiềm năng vô hạn của thế giới chúng ta” tiếp tục lan tỏa trong nhân dân, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Vĩnh Phúc chủ trương đẩy mạnh tuyên truyền tập trung ở các vùng trọng điểm, đặc thù: Các xã, phường đông dân, có mức sinh, tỷ số giới tính khi sinh, tỷ lệ con thứ 3 trở lên cao, tập trung nhiều công giáo, dân tộc, địa bàn miền núi… Lồng ghép tư vấn và đáp ứng dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ thường xuyên, tăng cường tại Trạm Y tế xã, phường, thị trấn.

Bên cạnh những hình thức tuyên truyền truyền thống bằng băng zon, khẩu hiệu, tập huấn, phát tờ rơi, Chi cục Dân số - KHHGĐ Vĩnh Phúc tiếp tục mở rộng các hình thức truyền thông hiện đại để cung cấp thông tin, tư vấn qua internet, trang tin điện tử, mạng xã hội, điện thoại di động và các phương tiện truyền tin khác; tăng cường truyền thông trên các trang tin có nhiều người truy cập, các trang tin vị thành niên/thanh niên, nam giới và phụ nữ ưa thích và quan tâm như Facebook, Zalo, TikTok, Youtube; tăng cường phát tin, bài trên hệ thống loa truyền thanh các cấp nhằm chuyển tải những thông tin, chủ đề, thông điệp đến với người dân.

Song song với việc khắc phục những khó khăn, Chi cục Dân số - KHHGĐ tiếp tục phát huy những thuận lợi, chủ động thực hiện nhiệm vụ được giao với kỳ vọng thay đổi nhận thức các tầng lớp nhân dân về công tác dân số, đặc biệt là bình đẳng giới… qua những hoạt động cụ thể nhằm lan tỏa những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh Vĩnh Phúc vào cuộc sống, góp phần cùng các cấp, các ngành, xây dựng tỉnh Vĩnh Phúc giàu mạnh, phát triển bền vững./.