Việt Nam cần có sự “đột phá” để trở thành “thỏi nam châm” thu hút các nhà đầu tư lớn

Cần hiểu rõ các nhà đầu tư lớn cần gì?

Trong 2 tháng đầu năm 2024, vốn đầu tư nước ngoài đăng ký đạt mức 4,29 tỷ USD, tăng 38,6% còn vốn thực hiện đạt 2,8 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng 9,8%. Ủy viên BCH lâm thời Liên chi hội Tài chính Khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA), Phó Chủ tịch Viện Nghiên cứu Đầu tư quốc tế (ISC) - ông Lê Hữu Quang Huy cho biết, những số liệu trên cho thấy được đà tiếp nối của những kết quả đạt được ở trong những tháng cuối năm 2023 và chứng tỏ rằng, Việt Nam tiếp tục được các nhà đầu tư nhìn nhận là điểm đến đầu tư vô cùng hấp dẫn. Và cùng với những số liệu tích cực nhưng mang tính thời điểm, ngắn hạn như thế, ông Huy cũng có chỉ ra rằng những xu thế mới khi dòng vốn FDI tập trung vào những lĩnh vực như công nghệ xanh, sạch và đi vào các lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao như sản xuất chip, chất bán dẫn,... và đây cũng chính là những lĩnh vực có thể thu hút đầu tư từ những tập đoàn và doanh nghiệp lớn trên toàn cầu.

Cũng trong bối cảnh mới, khát vọng cao và yêu cầu những nguồn lực rất lớn để có thể hiện thực hóa những mục tiêu lớn, tuy nhiên rất cụ thể mà Việt Nam đã đặt ra để tiến lên trong các nấc thang phát triển - đây là một trong những nội dung thường xuyên được Nhà nước, Chính phủ nhấn mạnh là các chính sách, giải pháp đột phá để hợp tác và thu hút, giữ chân được các tập đoàn, công ty lớn; dự án lớn ở trong các lĩnh vực mà chúng ta quan tâm - nhất là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chip bán dẫn cũng như những ngành công nghiệp mới khác.

Tuy nhiên, trước khi bàn về các chính sách, giải pháp đột phá thì cần nhận diện những nút thắt gây ra khó khăn trong con mắt của các nhà đầu tư nước ngoài. Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam - ông Tim Evans cho biết, qua những cuộc trao đổi với khách hàng thì nhận thấy có một số điểm nổi bật cần phải quan tâm. Đầu tiên đó chính là chất lượng, khả năng tiếp cận nguồn lao động cũng như nhu cầu liên tục cải thiện năng suất ở trong quá trình Việt Nam vươn lên nấc thang chất lượng. Trên thực tế, Việt Nam vẫn đứng sau những thị trường ASEAN lớn về năng suất lao động, sản lượng mỗi giờ làm việc tương đối thấp ở mức 9,7% so với mức trong khoảng 10-26 của những nước ASEAN khác. 

Và cùng với nguồn nhân lực, chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam cũng bị tụt lại phía sau so với những quốc gia khác như là Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia với nhiều thiếu hụt ở trong năng lực logistics, thời gian giao hàng cũng như khả năng truy suất. CEO HSBC Việt Nam có chỉ ra rằng: “Hạ tầng logistics không đáp ứng được tiêu chuẩn quốc tế, vận tải đường bộ chiếm đến 74% tổng các phương tiện vận tải, trong khi đó nhu cầu lại nghiêng về vận tải đường biển, cảng biển vốn đã hỗ trợ cho xuất khẩu từ thị trường Việt Nam”. 

Trong khi đó, thích ứng với môi trường pháp lý cũng tiếp tục sẽ là yếu tố quan trọng mà các nhà đầu tư cần cân nhắc khi tìm kiếm cơ hội đầu tư. Ông Tim Evans cũng cho biết, theo như khảo sát HSBC Global Connection mới nhất thì các thay đổi về luật pháp chính là một trong hai thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp nước ngoài đang hoạt động ở thị trường Việt Nam, trong đó có đến 30% công ty tham gia quá trình khảo sát nhắc đến khó khăn trong việc thích nghi với các chính sách cũng như quy định thay đổi nhanh chóng. Ông Evans nhấn mạnh: “Vì thế, xây dựng khung pháp lý ổn định, dễ vận dụng sẽ là một bước đi tích cực trong việc thu hút thêm các bên tham gia đầu tư vào thị trường”. 

Và điều này cũng khá là trùng lặp với Sách Trắng thường niên 2024 của EuroCham Việt Nam khi mà dẫn khảo sát Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) mới nhất cho hay, có 45% doanh nghiệp Châu Âu hoạt động ở thị trường Việt Nam tham gia khảo sát nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc tăng cường hệ thống pháp luật cũng như môi trường pháp lý, trong khi đó có 30% coi phát triển cơ sở hạ tầng chính là những điều cần thiết để cho Việt Nam có thể thu hút FDI tốt hơn.

Cần có sự đột phá về hạ tầng, nguồn nhân lực, thể chế

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - ông Trần Quốc Phương cho biết, hạ tầng và đất đai, nguồn nhân lực và các đột phá là lĩnh vực thể chế nằm trong số những yếu tố hàng đầu mà các nhà đầu tư nước ngoài đặc biệt quan tâm. Ông Trần Quốc Phương nói rằng: “Đối với những dự án lớn, nhu cầu về đất đai là rất lớn và yêu cầu về hạ tầng cũng rất cao. Chính vì thế, giải pháp đối với lĩnh vực này đó là tập trung hoàn thiện, đẩy nhanh tiến độ các dự án kết cấu hạ tầng quy mô lớn như đã đặt ra ở trong triển khai xây dựng, đặc biệt là triển khai ngay những văn bản hướng dẫn để thực hiện sớm ngay từ ngày đầu Luật Đất đai có hiệu lực”. Cũng theo ông Trần Quốc Phương, đây không là điều không chỉ người dân Việt Nam mà cả các nhà đầu tư rất mong chờ và quan tâm, bởi vì trong Luật có nhiều điểm mới, giúp cho tháo gỡ việc thúc đẩy đầu tư và phát triển.

Ngoài ra, nguồn nhân lực chính là lĩnh vực được các nhà đầu tư quan tâm và chúng ta cũng rất cần tập trung vào những giải pháp đột phá. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là nhà đầu tư có quy mô lớn thì nhu cầu về nguồn nhân lực rất cao. Trong khi đó thì Việt Nam có lợi thế về nguồn nhân lực dồi dào và vẫn còn ở trong thời kỳ dân số vàng. Tuy nhiên, điều quan trọng là cần tập trung đào tạo trình độ, kỹ năng của người lao động. 

Và đây cũng chính là điều mà Chính phủ đặc biệt quan tâm, các bộ - ngành đều phải chung tay để có thể nhanh chóng cải thiện được trình độ của người lao động, từ đó nâng cao chất lượng về tăng trưởng ở trong năng suất lao động. Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết nói rằng: “Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xây dựng, thực hiện đề án để có thể phấn đấu đào tạo khoảng 100.000 công nhân, người lao động cũng như các kỹ sư ở trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chip bán dẫn, trong đó có 50.000 lao động dành riêng cho lĩnh vực chip bán dẫn. Và Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang phối hợp với các Bộ - ngành liên quan khẩn trương trong việc hoàn thiện đề án, để trình Thủ tướng, đào tạo sớm nguồn nhân lực chất lượng cao này”. 

Còn về thể chế, trong thời gian vừa qua, Quốc hội đã thông qua rất nhiều chính sách đột phá mới, có tác động tích cực đến sự tăng trưởng, thu hút đầu tư như là Luật Đất đai, Luật Đấu thầu cùng các luật khác. Cùng với đó, các quy định về việc xuất nhập cảnh, các thủ tục và nội quy visa cũng tác động rất tốt đến tâm lý của nhà đầu tư khi đến thị trường Việt Nam. Chúng ta cũng cần phải nghiên cứu tập trung sâu hơn là những chính sách, giải pháp đủ mức độ hấp dẫn cũng như tối ưu mang tính khích lệ, động viên cũng như tạo điều kiện tối đa cho các nhà đầu tư có quy mô lớn để có thể thu hút các nhà đầu tư thực hiện các dự án lớn ở Việt Nam.

Ông Tim Evans cũng có niềm tin tưởng vào tiềm năng của Việt Nam cũng như khẳng định HSBC sẽ luôn sẵn sàng trong việc hỗ trợ cũng như giúp mở ra những cơ hội cho Việt Nam, các nhà đầu tư nước ngoài. CEO của HSBC Việt Nam - ông Tim Evans nhấn mạnh rằng: “Tận dụng mạng lưới quốc tế của mình, HSBC cũng có thể giúp xây dựng định hướng tiếp cận có mục tiêu rõ ràng nhằm mục đích nhắm đến các tập đoàn đa quốc gia, tiếp cận trực tiếp ở trụ sở hoặc là đại diện khu vực của họ để kể câu chuyện Việt Nam. Song song với đó là hỗ trợ cho khách hàng có thể hiểu rõ và nắm bắt những cơ hội mà thị trường này mang lại”. 

Song song với đó, ông Tim Evans cũng cho rằng sẵn sàng phối hợp cùng với các cơ quan - bộ - ngành của Việt Nam để tổ chức các chương trình nhằm mục đích quảng bá Việt Nam như một điểm đến đầu tư được ưa chuộng; chia sẻ về những thông lệ phổ biến, các tiêu chuẩn quốc tế nhằm mục đích hỗ trợ phát triển khung pháp lý để có thể quản lý hoạt động đầu tư, hoạt động kinh doanh ở thị trường Việt Nam; hỗ trợ Việt Nam ở trên hành trình chuyển đổi hướng đến cân bằng phát thải - đây là một trong những yếu tố đang ngày càng quan trọng đối với nhà đầu tư nước ngoài ở trong quá trình chọn lựa thị trường để đầu tư./.