"Kẻ khóc, người cười" trong bức tranh lợi nhuận ngành ngân hàng

Ảnh minh họa.

Nhiều ngân hàng báo lợi nhuận "khủng"

Cụ thể, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) công bố lợi nhuận hợp nhất trước thuế lũy kế 9 tháng đạt 5.223 tỷ đồng, hoàn thành 83% kế hoạch năm.

Kết quả tích cực này đến từ sự điều phối nhịp nhàng giữa quản lý chi phí và gia tăng hiệu quả sinh lời của MSB. Trong bối cảnh tín dụng toàn ngành tăng trưởng chậm, MSB đã đẩy mạnh nguồn thu từ hoạt động phi tín dụng nhằm bù đắp các tác động của thị trường lên tín dụng, tỷ lệ thu nhập ngoài lãi trên tổng thu nhập đạt gần 29%, tăng hơn 6% so với cùng kỳ. Kết thúc 9 tháng, tổng thu nhập hoạt động của ngân hàng đạt 9.567 tỷ đồng, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2022. Tỉ lệ chi phí trên thu nhập (CIR) giảm còn 31,6%, thấp hơn mức 34,8% cùng kỳ năm 2022.

Kết thúc quý III/2023, tổng tài sản MSB tăng 17% so với cuối năm trước, lên hơn 249.000 tỷ đồng. Tổng dư nợ tín dụng tăng 17% đạt gần 141.244 tỷ đồng, cao hơn mức tăng trưởng trung bình ngành. Tiền gửi khách hàng tăng 11%, đạt 129.618 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu kiểm soát dưới 2%.

Tương tự, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) cũng đã hoàn thành 75% kế hoạch lợi nhuận trước thuế. Lũy kế 9 tháng, ACB công bố lợi nhuận hợp nhất trước thuế hơn 15.000 tỷ đồng, tăng hơn 10% so với cùng kỳ năm trước nhờ đóng góp lớn từ nguồn thu ngoài tín dụng.

Tính đến hết tháng 9/2023, tổng tài sản của ACB tăng 6,7%, đạt hơn 648.000 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ cho vay khách hàng tăng tới 8,7% so với đầu năm, cao hơn mặt bằng chung của ngân hàng, đạt gần 450.000 tỷ đồng. Tiền gửi khách hàng tăng 7,6% so với đầu năm, lên mức 445.500 tỷ đồng.

Nợ xấu tại ACB tiếp tục xu hướng tăng. Tỷ lệ nợ xấu/tổng dư nợ tăng từ 0,74% hồi đầu năm lên 1,21% vào cuối tháng 9. ACB cho biết 93% danh mục cho vay của ngân hàng là bán lẻ và không tập trung vào cho vay tiêu dùng hay kinh doanh bất động sản.

Cũng ghi nhận tăng trưởng dương về lợi nhuận sau 9 tháng, Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công thương (Saigonbank) đạt 248 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tăng 5,1% so với cùng kỳ năm trước, hoàn thành 82,67% kế hoạch cả năm.

Khác với MSB hay ACB, thay vì sự đóng góp lớn từ nguồn thu phi tín dụng, động lực tăng trưởng của Saigonbank lại đến từ giảm chi phí dự phòng một nửa so với cùng kỳ, tương đương giảm 100 tỷ đồng.

Tổng tài sản của Saigonbank tính đến 30/9/2023 tăng 7,2% đạt 29.681 tỷ đồng. Cho vay khách hàng tăng 4,3% so với đầu năm, đạt 19.516 tỷ đồng. Tiền gửi khách hàng tăng 11,6% so với đầu năm, đạt 22.878 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu nhích lên 2,23%.

Vietcombank là ngân hàng được xem là có lợi nhuận lớn nhất quý III/2023, đạt khoảng 9.000 tỷ đồng, tăng 18% so với cùng kỳ.

Không ít ngân hàng đang ghi nhận sự giảm tốc về lợi nhuận sau 9 tháng.

Nợ xấu gia tăng kéo đà lợi nhuận

Trong báo cáo tài chính quý III/2023, một loạt ngân hàng báo lợi nhuận sụt giảm như: TPBank, BacABank, PGBank,... Theo đó, BacABank ghi nhận mức giảm khoảng 78% so với cùng kỳ. Lợi nhuận trước thuế quý III/2023 của ngân hàng ở mức 77 tỉ đồng.

Trong khi đó, lợi nhuận quý III của TPBank đạt 1.263 tỉ đồng, giảm 26,22% so với cùng kỳ. Lợi nhuận 9 tháng của TPBank giảm 16% so với cùng kỳ, xuống còn 4.959 tỉ đồng.

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến ngày 29/9/2023, tín dụng toàn nền kinh tế đạt khoảng 12,749 triệu tỷ đồng, tăng 6,92%. Mặc dù tín dụng đã tăng nhanh hơn từ tháng 8, song đà tăng của 9 tháng đầu năm nay vẫn thấp hơn nhiều so với mức 11,05% của cùng kỳ năm ngoái.

Trong kỳ khảo sát gần nhất, các ngân hàng thương mại đã điều chỉnh kỳ vọng mục tiêu tín dụng cả năm 2023 từ mức 13,7% còn 12,5%..

Đáng chú ý, yếu tố lớn nhất kéo giảm lợi nhuận của các ngân hàng thương mại trong quý III đến từ việc chi phí trích lập dự phòng tăng khi nợ xấu tăng. Đây là hệ quả của tình trạng kinh doanh khó khăn của các doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực bất động sản, xuất khẩu.

Tỷ lệ nợ xấu nội bảng TPBank tăng mạnh lên 2,97% từ mức 2,21% trong quý II/2023 và 0,91% trong quý III/2023. Nợ xấu nội bảng của Saigonbank cuối quý III/2023 là 435 tỷ đồng, tăng 9,4% so với đầu năm. Tỷ lệ nợ xấu/dư nợ cho vay tăng từ 2,12% lên 2,23%.

Các ngân hàng có mô hình kinh doanh tập trung vào bán lẻ và cho vay tiêu dùng đều ghi nhận tỷ lệ nợ xấu tăng mạnh như ABBank là 4,6%, trong khi cuối năm 2022 là 2,9%; hay tỷ lệ nợ xấu của VIB tăng lên 3,6% từ mức 2,5% cuối năm ngoái.

Công ty chứng khoán SSI cho rằng, chi phí trích lập dự phòng nhiều khả năng sẽ duy trì đà tăng do các ngân hàng thường mạnh tay xóa nợ xấu vào quý cuối năm nhằm đưa tỷ lệ nợ xấu xuống dưới ngưỡng 3%. Ngoài ra, một số ngân hàng có chính sách cẩn trọng hơn khi xếp loại nợ xấu theo Thông tư 02/2013/TT-NHNN, song vẫn trích lập đầy đủ.

Số liệu được NHNN công bố, tỷ lệ nợ xấu đã tăng từ 2% hồi đầu năm lên 3,56% đến cuối tháng 7/2023. Với tỷ lệ này, số dư nợ xấu của toàn hệ thống đến cuối tháng 7 là hơn 440.000 tỷ đồng.

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, nợ xấu khả năng tiếp tục tăng từ nay đến cuối năm. Nguyên nhân là vì hiện nay ngân hàng vẫn đang giãn nợ cho doanh nghiệp, còn rất nhiều khoản nợ chưa cho chuyển nhóm nợ. Khi các nhóm nợ này chuyển về đúng trạng thái, tỷ lệ nợ xấu trên hệ thống sẽ tăng cao.

Theo kết quả điều tra xu hướng kinh doanh của tổ chức tín dụng trong quý IV/2023, do NHNN thực hiện, đa phần tổ chức tín dụng giảm kỳ vọng về lợi nhuận trong thời gian tới. Cụ thể, 82,6% tổ chức tín dụng kỳ vọng lợi nhuận trước thuế tăng trưởng dương trong năm 2023 so với năm 2022, có 13,8% tổ chức tín dụng lo ngại lợi nhuận tăng trưởng âm. Các nhà phân tích Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) kỳ vọng, mức tăng trưởng lợi nhuận ngân hàng (nhóm cổ phiếu được BVSC phân tích) so với cùng kỳ năm trước đạt 8% trong quý III/2023, đạt 5,5% trong hai quý cuối năm và 5,2% trong cả năm 2023.

Trên góc độ đầu tư, BVSC cho rằng, cổ phiếu ngành ngân hàng đang được định giá ở mức thấp kỷ lục. Mức P/B (hệ số giá/giá trị sổ sách) của nhiều ngân hàng đang ở mức thấp nhất kể từ năm 2016 đến nay, là cơ hội tốt để nắm giữ dài hạn.

SSI Research thì cho rằng, lợi nhuận các ngân hàng trong quý III/2023 có sự phân hóa sâu sắc. Trong nhóm ngân hàng nhà nước, VietinBank là ngân hàng có mức tăng trưởng lợi nhuận tốt nhất, chủ yếu do chi phí dự phòng giảm từ mức cao cùng kỳ năm ngoái. Tín dụng VietinBank cuối tháng 9/2023 tăng 9-10% so với đầu năm, song NIM giảm so với cùng kỳ nên lợi nhuận quý III/2023 của nhà băng đạt khoảng 4.900 - 5.000 tỷ đồng.